Архив мамандары: өткеннің жанашыр сақшылары
«Архив мамандары» айдары архив қызметкерлерінің көзге көрінбейтін, бірақ аса маңызды еңбегін таныстыруды мақсат етеді. Бүгінгі кейіпкеріміз – екінші санатты архивші Айтолқын Әскербек. Ол өз мамандығы жайлы және архив ісінің маңызы туралы ой бөлісті.
Айтолқын 2002 жылы Алматы қаласында дүниеге келген. Балалық шағынан бастап тарих пен мәдениетке қызығушылық танытып, көне жәдігерлер мен тарихи құжаттарға ерекше ықылас қойды. Мектепті тәмамдаған соң, әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің архив ісі мамандығына оқуға түсіп, білімін жетілдірді. 2023 жылы «Жастар практикасы» бағдарламасы арқылы Қазақстан Республикасы Президент Архивіне жұмысқа қабылданып, архив саласының қыр-сырын тереңірек меңгере бастады.
«Алғашында архив дегеніміз тек құжаттарды сақтау орны деп ойлайтынмын. Алайда бұл сала тарихты жаңғыртуға, оны келешек ұрпаққа жеткізуге қызмет ететінін түсіндім», – дейді Айтолқын.
Құжаттарды қалпына келтіру – уақытпен жарысқан жұмыс
Архивте құжаттарды қайта қалпына келтіру нәзіктік пен төзімділікті талап ететін күрделі процесс. Ол бірнеше маңызды кезеңнен тұрады:
Зерттеу және бағалау – Құжаттың физикалық жағдайын анықтап, зақымдану деңгейін саралау. Осыған қарай реставрация әдістері таңдалады.
Тазалау – Құжаттың бетінде жиналған шаң, кір және зиянды микроағзалардан арнайы құралдармен тазартылады.
Қалпына келтіру – Бүлінген бөліктерді толықтыру, жыртылған немесе жойылған жерлерді арнайы материалдармен ауыстыру. Бұл ретте құжаттың бастапқы қалпын сақтау аса маңызды.
Құжаттау және сақтау – Жүргізілген жұмыстарды тіркеу және құжатты болашақта ұзақ уақыт сақталуын қамтамасыз ету үшін арнайы қорғаныс қабатымен қаптау.
«Кейде бір ғана құжатты қалпына келтіру бірнеше күнге, тіпті апталарға созылуы мүмкін. Бұл процесс зергерлік шеберлікті талап етеді», – дейді Айтолқын.
Тарихты сақтау – болашаққа салынған көпір
Архив саласы – ел тарихының ажырамас бөлігі. Айтолқын үшін бұл тек мамандық емес, ұлт мұрасын келер ұрпаққа жеткізудің қасиетті аманаты. Президент Архивінде жинаған тәжірибесі оны кәсіби маман ретінде шыңдап қана қоймай, бұл істің маңызын тереңірек ұғынуға мүмкіндік берді.
Архившілердің ұқыпты еңбегінің арқасында ұлттың өткені қайта жаңғырып, тарихымыздың беймәлім беттері ашылуда. Осылайша, архив – уақыт пен ұрпақтарды байланыстыратын алтын көпір болып қала бермек.
