Жаһандық үрдістер мен Қазақстанның артықшылықтары
Медициналық туризм – әлемдік экономиканың ең қарқынды дамып жатқан салаларының бірі. 2024 жылы бұл нарықтың көлемі 84,92 миллиард долларды құрады, ал 2029 жылға дейін 239,37 миллиард долларға жетуі мүмкін. Орташа жылдық өсім – 23,03%.
Қазақстан да бұл нарықта өз орнын алуға тырысып, шетелдік пациенттерге косметологиядан бастап күрделі хирургиялық операцияларға дейінгі кең ауқымды қызметтерді ұсынып отыр. Қазақстандық медициналық туризм қауымдастығының президенті Кристина Кривецтің айтуынша, еліміздегі медициналық қызметтердің құны Батыс Еуропа мен Солтүстік Америкаға қарағанда әлдеқайда төмен, бұл шетелдіктер үшін тартымды фактор.
"Мысалы, 40 жастан асқан әйелдерге арналған check-up бағдарламасы Қазақстанда 200 мың теңге тұрады, ал Ресейде – 259 мың, Түркияда – 441 мың теңге", – дейді Кривец.
Әлемдік тәжірибе көрсеткендей, әр ел медициналық туризмде өз бағытына маманданады: Израиль – онкология, Оңтүстік Корея – пластикалық хирургия, Түркия – трансплантология. Қазақстан да өз артықшылықтарын анықтаған.
Қазақстандық медициналық туризм қауымдастығының мәліметінше, 2024 жылы елге 45 елден 80 мыңға жуық шетелдік пациент келген. Олардың 90%-ы ТМД елдерінен – Ресей, Қырғызстан, Өзбекстан. Сонымен қатар, Қазақстанның қызметтеріне Қытай, Германия, Австрия және басқа да елдердің азаматтары қызығушылық танытып отыр. Ең танымал медициналық бағыттар – нейрохирургия, кардиохирургия, репродуктивті медицина, ортопедия және стоматология.
"Қазақстан шетелдік пациенттермен жұмыс істеу тәжірибесін жинақтады және әрі қарай өсуге үлкен әлеуеті бар", – дейді Кривец.
Жетістіктер мен қиындықтар
Астана мен Алматыдағы медициналық орталықтар бүгінде медициналық туризм картасындағы маңызды нүктелерге айналды. Қазақстанның тоғыз клиникасы халықаралық JCI (Joint Commission International) аккредитациясын алып, қызмет көрсету сапасының жоғары деңгейін дәлелдеді.
Соңғы жылдары елде инновациялық технологиялар енгізілуде. 2017 жылы Ұлттық ғылыми кардиохирургия орталығында CARMAT жасанды жүрегі алғаш рет имплантацияланды. Ал 2021 жылы Астанадағы Ұлттық нейрохирургия орталығында "Гамма-пышақ" кешені іске қосылды. Бұл – Орталық Азиядағы ми ісіктерін емдеуге арналған жалғыз радиохирургиялық аппарат.
Дегенмен, салада шешілмеген мәселелер аз емес.
Халықаралық әуе рейстерінің шектеулігі – шетелдік пациенттердің Қазақстанға келуін қиындатады.
Маркетингтің әлсіздігі – клиникалар халықаралық деңгейде өз қызметтерін жеткілікті түрде ілгерілете алмай отыр.
Құқықтық базаның жетілмегендігі – Қазақстанда медициналық туризмді реттейтін арнайы заңнамалық акті әлі жоқ.
"Қазақстанға әлемдік авиакомпаниялардың тек санаулысы ғана ұшады. Бұл әсіресе жедел медициналық көмекке мұқтаж пациенттер үшін үлкен қиындық туғызады", – дейді Кристина Кривец.
Сонымен қатар, мемлекеттік клиникалар шетелдік медициналық агенттерге комиссия төлей алмайды, ал бұл – әлемдік тәжірибеде қалыптасқан стандарт. Бұдан бөлек, саладағы статистикалық деректердің нақты болмауы, баға белгілеу жүйесіндегі кемшіліктер және медицина қызметкерлерінің шет тілдерін жеткілікті деңгейде меңгермеуі де проблемалар қатарында.
Халықаралық тәжірибе және болашағы
Көптеген елдерде медициналық туризм экономиканың маңызды бөлігіне айналған. Бұл сала медицина мен фармацевтиканың дамуына, қонақүй бизнесінің өсуіне ықпал етеді.
- Түркия медициналық туризмді халықаралық көрмелерде таныстыруды қаржылай қолдайды.
- Жапония медициналық виза алу рәсімін жеңілдеткен.
- Израиль медициналық туризмді реттейтін арнайы заң қабылдаған, бұл елдегі ауруханалардың шетелдік пациенттерден айтарлықтай табыс табуына мүмкіндік береді.
Қазақстан үшін медициналық туризм – тек шетелдік емделушілерді тарту емес, сонымен қатар экономикалық өсудің қуатты құралы. Егер еліміз бұл бағытта табысты елдердің тәжірибесін пайдаланып, мемлекеттік қолдау механизмдерін іске қосса, медициналық туризмнің жаңа деңгейге шығуына үлкен мүмкіндік бар.