Кей ата-аналар үшін балаға “жоқ” деу – ең қиын сәттердің бірі. Бірі ренжітіп алам ба деп қорықса, енді бірі ұрысып кетіп, өкініп қалады. Бірақ дұрыс айтылған “жоқ” – тәрбиенің маңызды бөлігі.
1. “Жоқ” – тыйым емес, бағыт
Балаға “жоқ” деу – оның еркіндігін шектеу емес, қауіптен қорғау мен дұрыс бағыт беру. Мысалы:
“Бұл қауіпті, бірақ мынаны істесек қалай?”
Осылайша, сіз тыйыммен қатар балама ұсыну арқылы жағдайды түсіндіресіз.
2. Түсіндірумен айтыңыз
Тек “жоқ” деп шектелмей, себебін айтып өтіңіз:
“Қазір телефон ойнауға болмайды, себебі көзің шаршайды.”
Түсіндіру арқылы бала “жоқтың” артында мән бар екенін ұғынады.
3. Эмоцияға берілмеңіз
Бала ашуланса да, жыласа да, сабыр сақтаңыз. Сіздің эмоцияңыз – оның үлгісі. Егер айқайлап айтсаңыз, бала “жоқты” жазалау деп қабылдайды.
4. Тұрақтылық сақтаңыз
Бүгін “жоқ” деп, ертең рұқсат етсеңіз – бала үшін шекара бұзылады. Тәрбиеде тұрақтылық – сенімділік пен тәртіптің негізі.
5. “Жоқ” дегенде жылы үн қату
Тыйым салғанда дауыс ырғағыңыздың өзі көп нәрсе айтады.
“Жоқ, балам, қазір болмайды,” – деп сабырмен айтсаңыз, бала тыйымды жазалау емес, қамқорлық деп қабылдайды.
Қорытынды:
“Жоқ” – сүйіспеншіліктің де тілі. Ол арқылы біз баланы қорғаймыз, бағыттаймыз және жауапкершілікке үйретеміз. Маңыздысы – тыйым емес, оның қалай айтылғаны.