Адвокат Нұрлан Жанабаев түсіндіреді:
Негізгі заңнамалар
– Азаматтық кодекс, 245-бап (“Олжа”): табылған зат иесіне қайтарылуы тиіс.
– Азаматтық кодекс, 242-бап (“Иесіз заттар”): егер иесі анықталмаса, арнайы тәртіп қолданылады.
– “Тұтынушылардың құқықтарын қорғау туралы” заң: тасымалдаушы компания жолаушының мүлкі үшін азаматтық жауапкершілікке тартылады.
Жолаушылар тасымалы қағидалары (№349 бұйрық, 2015 жыл): жүргізуші көлікте қалған затты белгіленген тәртіппен тапсыруға міндетті.
Әкімшілік құқық бұзушылық кодексі: тасымалдау ережесін бұзғаны үшін айыппұл салынады.
Заңгердің бағалауы
«Егер жүргізуші табылған затты иесіне қайтарып, тек заңда қарастырылған өтемақы талап етсе – бұл заңға қайшы емес.
Бірақ артық ақы сұрап, затты әдейі бүлдірсе, мұндай әрекет қорқытып алу (ҚК 194-бап) немесе бөтеннің мүлкін қасақана жою (ҚК 202-бап) белгілерін қамтуы мүмкін. Мұндай жағдайда міндетті түрде полицияға арыз жазу керек», – дейді адвокат.
Не істеу керек? (Алгоритм)
- Барлық дәлелдерді жинап сақтаңыз: тапсырыс тарихы, чектер, көлік нөмірі, хат-хабар, фото/видео.
- Алдымен такси компаниясына немесе жүргізушіге шағым түсіріңіз.
- Нәтиже болмаса, Азаматтық кодекстің 245-бабына сүйеніп, сотқа жүгініңіз.
- Полицияға арыз беріңіз (ҚК 194 және 202-баптарын көрсетуге болады).
- Тұтынушылардың құқықтарын қорғау комитетіне хабарласыңыз.
- Әкімшілік бақылау органдарына шағым түсіріңіз.
Жолаушыға қысқа ереже
✓ Тапсырыс тарихын, төлем чектерін сақтаңыз.
✓ Жүргізушімен жазысқан хабарламаларды өшірмеңіз.
✓ Заңсыз талап болса, бірден полицияға барыңыз.
Қорытынды
Таксиде ұмытылған зат – азаматтық құқықпен қорғалатын мүлік. Ол иесіне қайтарылуы тиіс, ал жүргізушіге тек заңда көрсетілген өтемақы мен сыйақы төлеуге болады. Артық ақы талап ету немесе затты жою – қылмыстық жауапкершілікке әкеп соқтырады.
Бұл материал адвокат **Нұрлан Жанабаевтың құқықтық түсіндірмелері негізінде дайындалды.