Қазіргі таңда еңбек нарығының серпінді дамуы – ел экономикасының тұрақтылығы мен әлеуметтік әділеттіліктің негізгі көрсеткіші. Қазақстанның ең ірі қаласы – Алматыда еңбек саласын жүйелі дамыту, жұмыспен қамту, әлеуметтік қорғау, еңбек қауіпсіздігі және маман даярлау бағытында кешенді саясат жүзеге асырылып келеді.
Бұл жұмыстар еліміздің стратегиялық құжаты — «2029 жылға дейінгі халықтың табысын арттыру бағдарламасына» және Мемлекет басшысының әлеуметтік әділет орнатуға бағытталған бастамаларына сәйкес жүргізілуде.
Еңбек адамы — мемлекеттің тірегі
Еңбек адамын қоғамда дәріптеу – тек моральдық емес, әлеуметтік-экономикалық мәні зор шара. Алматыда жұмысшы мамандықтардың беделін арттыру, еңбек адамына лайықты жағдай жасау бағытында келесідей бастамалар жүзеге асырылуда:
«Жұмысшы мамандықтарының жылы» аясында колледждер мен өндіріс орындарында ақпараттық күндер, ашық есік іс-шаралары, мамандық көрмелері өткізіліп жатыр.
Қаланың кәсіпорындары мен өндірістік кешендерінде ұзақ жыл еңбек еткен жұмысшыларды марапаттау дәстүрге айналған.
Мектептерде және техникалық колледждерде «Еңбекке баулу» және «Мамандық таңдауға бағдар беру» сабақтары жанданып, жастардың жұмысшы мамандықтарға деген қызығушылығы артып келеді.
Алматыда еңбек адамының бейнесі БАҚ беттерінен, әлеуметтік желілерден, жарнамалардан жиі көріне бастады. Бұл – қоғамда еңбекке деген құрметті қалыптастыру жолындағы маңызды қадам.
Жұмыспен қамту жүйесі: саннан — сапаға
Алматы қаласы еңбек нарығының ауқымы бойынша елімізде көш бастап тұр. Халық санының артуы, жастар ағыны, көші-қон үдерістері еңбек нарығында тұрақты өзгерістерге әкелуде. Осыған сәйкес қалалық әкімдік пен Еңбекпен қамту орталығы мынадай бағытта жұмыс жүргізуде:
«Жастар тәжірибесі», «Бастау Бизнес», «Алғашқы жұмыс орны» сияқты жобалар арқылы жұмысқа алғаш орналасып жатқан жастарға нақты қолдау көрсетілуде.
"Ұрпақтар келісімшарты" атты жаңа бастама арқылы зейнет жасына жақындаған мамандар жастарды оқытып, өз тәжірибесін беруге мүмкіндік алады.
Халықтың әлеуметтік әлсіз топтарына арналған квоталанған жұмыс орындары саны артты.
«Алматы жастары» бағдарламасы арқылы жас отбасылар мен мамандарға тұрғын үй мен жұмысқа орналасу бойынша жеңілдіктер қарастырылған.
2024 жылдың қорытындысы бойынша Алматыда 60 мыңнан астам азамат тұрақты жұмысқа орналастырылып, оның ішінде 20 мыңнан астамы – жастар.
Көші-қон және ішкі миграция саясаты
Алматы қаласы ішкі және сыртқы миграцияның орталығы саналады. Қалаға күн сайын түрлі өңірлерден жұмыс іздеген адамдар көшіп келуде. Бұл үдерістер еңбек нарығына үлкен әсер етеді.
Осыған байланысты Алматыда:
Көші-қонды заңдастыру мақсатында мигранттарды тіркеу және жұмысқа тартудың жеңілдетілген рәсімі енгізілген.
Заңсыз еңбекке қарсы рейдтер тұрақты өткізіліп, жұмыс берушілердің заң бұзушылықтарына айыппұлдар қолданылады.
Қала маңында тұратын халықты Алматының еңбек нарығына интеграциялау үшін қалалық қатынас пен тіркеу механизмдері жеңілдетілді.
Тұрғындардың шоғырлануы мен жұмыс күшін тиімді орналастыру үшін Агломерациялық даму тұжырымдамасы іске асуда.
Кәсіби кадр даярлаудың жаңа моделі
Бүгінде елге тек жоғары білімді емес, нақты өндірістік тәжірибесі бар техникалық кадрлар аса қажет. Осыған байланысты Алматыда кәсіптік білім берудің жаңа моделі енгізіліп отыр:
Колледждер мен университеттер жұмыс берушілермен бірлесіп оқу бағдарламаларын нақты өндірістік сұранысқа бейімдеп отыр.
Dual education (қосарлы оқыту) арқылы студенттер оқу барысында бір мезгілде өндірістік тәжірибеден өтіп, дипломмен бірге жұмыс орнын да табады.
Цифрлық мамандықтарға (IT, дизайн, аналитика) басымдық беріліп, тегін оқыту курстары ұйымдастырылуда.
Жаңадан енгізілген "Skills.kz" онлайн платформасы арқылы жұмыс беруші мен жұмыс іздеуші тікелей байланысқа шыға алады.
«Келешек» бірыңғай жинақтау жүйесі: қаржылық қауіпсіздік негізі
«Келешек» — еңбек етуші азаматтардың ерікті түрде зейнетақы мен әлеуметтік жинақтарын құрып, болашағын қамтамасыз етуіне бағытталған жаңа жүйе. Алматыда бұл жүйе:
Азаматтарға жеке жинақ шотын ашуға мүмкіндік береді;
Жинақтарға мемлекет тарапынан бонус немесе ынталандыру үстемақысы қосылады;
Ауыл-аймақтан келген жастарға ұзақ мерзімді жинақ мәдениетін үйретеді.
Қаржылық сауаттылықты арттыру мақсатында банктер мен медиақұралдар арқылы халық арасында түсіндіру жұмыстары кең көлемде жүргізіліп жатыр.
Еңбек қауіпсіздігі мен әлеуметтік әділет
Алматы қаласы еңбек қауіпсіздігі бойынша арнайы жол картасын бекітіп, кәсіпорындардағы еңбек жағдайын жақсартуға басымдық беріп отыр. Атап айтқанда:
Еңбекті қорғау бойынша арнайы аудиттер енгізілді;
Қауіп-қатері жоғары салаларда қашықтықтан мониторинг жүргізетін цифрлық жүйелер іске қосылуда;
Қызметкерлердің құқықтарын сақтау мақсатында Еңбек инспекциясы белсенді жұмыс жүргізуде;
Әлеуметтік қорғау мақсатында мүгедектігі бар адамдарды еңбекпен қамту, зейнетақы төлемдерін арттыру, атаулы көмек көрсету жүйесі жетілдірілуде.
Халықтың табысын арттыру – ел тұрақтылығының негізі
2023 жылы қабылданған «2029 жылға дейінгі халықтың табысын арттыру бағдарламасы» аясында Алматы қаласында:
Халық табысының нақты өсімін қамтамасыз ету;
Жалақыны инфляция деңгейінен жоғары ұлғайту;
Тұрақты әрі сапалы жұмыс орындарын құру;
Шағын және орта бизнесті дамытуға гранттар бөлу;
Өндіріс, ауыл шаруашылығы, туризм, IT салаларында жалақыны субсидиялау қолға алынды.
Сөз соңы
Алматыда еңбек саласын дамыту – жай ғана әлеуметтік мәселе емес, бұл — қаланың келешегіне бағытталған стратегиялық саясат. Қала еңбек адамының мәртебесін көтеруге, әр азаматтың кәсіби дамуына, әлеуметтік әділет пен еңбек қауіпсіздігін қамтамасыз етуге нақты қадамдар жасап отыр. Еңбек – береке бастауы. Еңбек адамына құрмет көрсету – еліміздің өркениетті, әділетті және бәсекеге қабілетті мемлекетке айналуының басты шарты.