Мемлекет басқару ісіне ойы ұшқыр, білімі озық, сана-сезімі терең, нағыз отаншыл азаматтар көптеп келуі керек. Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев Президенттік жастар кадр резервінің форумында осындай пікір айтты,-деп хабарлайды Newsroom.kz
«...Мемлекетімізді өркендету үшін жаңа, батыл қадамдар жасалуда. Сондықтан өздеріңіз сияқты еліміздің жалынды жастары осы өзгерістердің қозғаушы күшіне, мықты тірегіне айналуы керек деп санаймын», – деді Қасым-Жомарт Тоқаев. Президент жиында мемлекеттік қызметте «командамен көшу» үрдісі әлі тыйылмай отырғанын сынға алды. Осы ретте Президент Әкімшілігіне, Мемлекеттік қызмет істері жөніндегі агенттікке бұл мәселені қатаң бақылауға алуды, мұндай әрекеттерге батыл тосқауыл қоюды тапсырды.
Айта кетерлік, әлеуетті резервке мамандарды іріктеу әр екі жыл сайын жүргізіледі. Жоба басталғалы 22 мыңнан астам адам өтініш білдірсе, соның 400-і ғана іріктелген. Тарқатсақ, 2019 жылы – 300, 2021 жылы – 50, 2023 жылы– 50 маман Президенттің кадрлық қорын толықтырды. Бүгінде резервтегі 367 маман әр салада қызмет етіп жүр. Атап айтқанда, орталық мемлекеттік және жергілікті атқарушы органдарда, ұлттық компанияларда, басқа да жеке ұйымдарда еңбек етеді. Тіпті, саяси және "А" корпусындағы лауазымды қызметке тағайындалғандары да бар.
Байқағанымыз, кадрлық қор – қоғам дамуының қозғаушы күші. Бұл жоба жастарды мемлекетшіл тұлға ретінде қалыптастыруға тамаша мүмкіндік туғызады. Осы ретте кадрлық резервтің мән-мазмұны мен жастарға берері туралы Алматы қалалық «Жастар рухы» жастар қанатының төрағасы Әкежан Кеңесов және А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институтының PhD докторанты, журналист Олжас Нұржақыппен сұхбаттасқан едік.
Президенттік жастар кадрлық резерві жастарға қандай мүмкіндіктер береді? Резервтің қоғамға пайдасы бар ма?
Әкежан Кеңесов: Президенттік Жастар кадрлық резерві – бұл жастарға еліміздің дамуына елеулі үлес қосуға мүмкіндік беретін бірегей жоба. Жоба білімді және білікті жастардың мемлекеттік билік органдарында және квазимемлекеттік секторда басшылық лауазымдарға орналасуына бірегей мүмкіндіктер ашуға бағытталған. Бұл негізгі әкімшілік немесе саяси лауазымға бос орын пайда болған жағдайда ҚР Президенті жанындағы Жастар кадр резервіне кандидаттар қаралады дегенді білдіреді. Бұдан басқа, Президенттік жастар кадр резервінің резервшілері Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы мемлекеттік басқару академиясында және оның филиалдарында тікелей кәсіби және жеке даму үшін оқудан және тағылымдамадан өту мүмкіндігіне ие.
Жас басқарушылар кез келген елдің, соның ішінде Қазақстанның дамуында шешуші рөл атқарады. Президенттік кадр резервін енгізу мемлекеттік басқарудағы негізгі ұстанымдарға ие болу үшін дарынды жас мамандарды тартуға, даярлауға және дамытуға бағытталған. Мәселен, жас менеджерлер көбінесе жаңа көзқарастарды, инновациялық идеяларды және заманауи басқару әдістерін әкеледі. Олардың энергиясы мен шығармашылығы мемлекеттік құрылымдардың дамуы мен жетілдірілуін, жас басқарушылардың дамуын – елдің болашағына инвестиция салуды ынталандыруы мүмкін. Олардың кәсіби өсуі мен оқуы үшін мүмкіндіктерді қамтамасыз ете отырып, Қазақстан түрлі салаларда табысты басқару үшін кадрлық әлеуетті қалыптастырады. Президенттің кадрлық резерві елге заманауи сын-қатерлерді шешуге және елді тұрақты дамуға бағыттауға қабілетті білікті және ынталы мамандарды ұсыну арқылы қоғам үшін пайдалы болуы мүмкін. Бұл резерв елдің ұзақ мерзімді перспективада табысты дамуы үшін қажетті кадрлық әлеуетті қалыптастыруға көмектеседі.
Олжас Нұржақып: Қай кезеңде болмасын адамзат, қоғам буын алмасуымен жасап, жаңарып, жалғасып келеді. «Мен жастарға сенемін», «Жастар – біздің болашағымыз» деген сияқты ұран сөздердің де жиі айтылуы жайдан-жай емес. Әрине, осы жолда ел ертеңі деген жастарға тағлымды жол ұсыну, талапты, жігерлі болуға бағдар беру мемлекет тарапынан жасалатын дәстүрлі жүйе. Жастайынан білім нәрімен сусындап, білікті маман болуға ұмтылып тәжірибе жинауы әрбір жастың бойында өсе келе қалыптасатын қасиет. Міне, сол бағытта Президенттік жастар кадр резерві «елім» деген, «Отаным» деген азаматтардың өсуіне, еңбек етуіне үлкен мүмкіндік береді. Бұл жай жоба немесе жүйелік құрылым емес. Мұнда нағыз өз ісінің алғыры іріктеледі. Олай дейтін себебіміз, резервке қабылдану бірнеше кезеңдік сынақтан тұрады. Ал, ол сында азаматтардың білім-біліктілігі, тәжірибесі, ой-парасаты сүзгіден өтеді. Осындай қиын сатыдан сүрінбей өте білген жастар елді көркейтуге, жандандыруға күш жұмсайтыны сөзсіз. Сондықтан Президенттік жастар кадрлық резервінің қоғамға пайдасы зор. Тағы бір ерекшелігі – мұнда жастар аға-көке жағаламайды. Таза өз білімінің нәтижесін алады. Бұл да болсын білікті мамандардың өсуіне керемет лифт, баспалдақ емес пе?!
Қазір елімізде қандай мамандарға сұраныс жоғары?
Әкежан Кеңесов: Біздің дәуірімізде талапкерлер арасында танымал емес, жұмыс берушілер сұранысқа ие мамандықтар беделді болып саналады. Өкінішке қарай, сәнге ұмтыла отырып, мектеп түлектерінің көпшілігі дәстүрлі түрде экономикалық, заңгерлік, басқарушылық мамандықтарды таңдайды, ал Қазақстанда білікті инженерлердің, IT-мамандардың, сәулетшілердің, ғалымдардың тапшылығы бұрыннан сезіліп келеді. Біздің еліміздегі өндіріс негізгі сала қатарына кірмейді. Ал халыққа оның даму перспективалары анық болмаса да, жас қазақстандықтардың негізгі бөлігі мынаны таңдайды: қызмет көрсету мамандары, қаржы, сәйкесінше өндірушілер оның ішінде технологтар, шеберлер, инженерлер, ауыл шаруашылығы мамандары, фармацевтер өте аз.
Олжас Нұржақып: Соңғы кезеңде елімізде салалық мамандар тапшылығы, жетіспеушілігі қатты сезіледі. Ауылшаруашылығы болсын, технологиялық бағыттар, оның ішінде тамақ өндірісі, ауыр және жеңіл өнеркәсіп мамандары, тағы басқа. Бұған басты себеп бұл саланың қоғамда мәртебесінің оң болмауы. Көп жастар техник болуға қызықпайды. Ақшасы, лауазымы төмен деп ойлайды. Бірақ жай ғана ветеринар, дәнекерлеуші немесе тігінші қоғамда өте қажет мамандар қатарынан. Мемлекет басшысының да кәсіптік білім беру ұйымдарына басымдық беруі, «Жас маман» жобасының аясында салалық мамандарды даярлауды қолға алу тапсырмасын жүктеуі бекер емес қой. Бұл мамандықтардың да ел дамуында маңызды орындары барын айқындайды. Сол себепті де бізге осы бағытты дұрыстап дамыту керек. Ол үшін ең алдымен аталмыш салаларды ел арасында дұрыс насихаттау, мәртебесін арттыру, қоғамға үлкен пайдасы барын көрсету керек деп ойлаймын.
Жуырда аймақтық жастар кадр резервіне іріктеу басталады. Жоба әр өңірдің әлеуметтік-экономикалық ерекшелігіне қарай тиімді шешім шығара алатын мемлекеттік қызметкерлер қосынын жасақтай ала ма?
Әкежан Кеңесов: Иә, өңірлік Жастар кадрлық резервінің жобасы әрбір өңірдің әлеуметтік-экономикалық ерекшелігіне қарай тиімді шешімдер қабылдауға қабілетті мемлекеттік қызметшілер тобын қалыптастыру үшін тиімді құрал бола алады. Келесі аспектілерді ескеру маңызды. Өңірлік кадр резервіне іріктелген жас басқарушылар жергілікті сараптамаға және өз өңірінің ерекшеліктерін түсінуге ие бола алады. Бұл тиімді шешімдердің негізгі факторы болып табылатын жергілікті мәселелерді тереңірек түсінуге мүмкіндік береді.
Олжас Нұржақып: Елімізде жанып тұрған жастар көп. Ауылдық жерлер болсын, мейлі қалада. Ойлары, жоспарлары, біліктілігі, іскерлігі бір бойынан табылады. Ал ондай жастардың қызметке тұрып, туған өлкесін дамытуына энергиясын жұмсауына тікелей осы жоба мұрындық бола алады. Бастысы – сенім.
Президенттік Жастар кадрлық резервінің мүшесі болу үшін қандай критерийлер мен талаптарға сай келу керек?
Әкежан Кеңесов: Кандидаттарға қойылатын негізгі талаптар: Қазақстан Республикасы азаматтығының болуы, жасы 35 жастан аспауы, жоғары білімі, жалпы жұмыс өтілі бес жыл, сондай-ақ мемлекеттік тілді В1 деңгейінен төмен емес меңгеруі болып табылады. Резервке іріктеуді Президент жанындағы жастар кадр резерві жөніндегі Ұлттық комиссия жүргізеді
Олжас Нұржақып: Президенттік Жастар кадрлық резервінің мүшесі болу кез келген адамға бұйырмайды. Білім-біліктіліктен бөлек жобаның ішкі тәртібі де бар. Яғни жас ерекшелігі – 35-тен аспау деген, ана тілімізді еркін меңгеру, белгілі бір жұмыс орнында кемінде 5 жыл еңбектену. Бұл ережеден бөлек бірнеше сатыдан тұратын сынақтар тұр. Түрлі ақпаратпен жұмыс істеу, ситуациялық шешімдер қабылдай білу, комиссиямен әңгіме дегендей. Әрине, мұның бәрі жай жүйеленген үрдіс емес. Керісінше жастардың жігерін жани түсетін, мүмкіндігін ашатын, білімін жетілдіретін, дамытатын, тәжірибесін көрсететін лифт. Дәл осы сынақтан сүрінбей өте алған азаматтар ғана резервке лайық саналады. Ал ондай жандар шын өз ісінің мамандары деп толықтай айта аламын. Саласына берілген жастар ғана жұмысына жаңалық, жаңашылдық әкеле алады.
Осы жастар кадрлық резерві арқылы көзге түскен кімдерді атап өтер едіңіз?
Әкежан Кеңесов: Кәрібек Дәулет Жамаубайұлы, Оралов Асхат Раздықұлы, Сүлейменова Зүлфия Болатқызы, Сәдуақасова Динара Тайбасарқызы.
Олжас Нұржақып: Күні кеше Мемлекет басшысы Президенттік Жастар кадрлық резервінің форумына қатысты. Әрі нақты міндет-мақсаттарын айқындап, жетістіктерін тізіп берді. Жоба басталған соңғы 5 жылда 400 маман резервке енген екен. Солардың 70 пайызы лауазымды қызметте. Демек олар өз талап-жігерін, күш-қайратын ел дамуына салуда деген сөз. Әрине кез келген істе нәтиже бірден көрінбейді. Жүйелі еңбек жетістігі тек бірнеше жылдардан кейін ғана көрінеді. Сондықтан бүгінгі буын – ертеңгі елдің тірегі. Жемісті жұмысты алда көреміз деген сенімдемін.
Әңгімелеріңізге рақмет!
Сұхбаттасқан Арайлым Абайқызы
Еске сала кетейік, Кадрлық резерв мемлекеттің бастамасының бірі. Бұл туралы мемлекет басшысы да ерекше атап өтті. Осы бойынша 24.kz арнасына Қолданбалы этносаяси зерттеулер институтының қызметкері Аяулым Сағымбаева сұхбат берген еді. Бұл туралы Newsroom.kz порталы жазған болатын.