«Жылдың цифрлық трансформациясы» — ресми марапат
2025 жылы Астанада өткен Digital Transformation Conference 2025 іс-шарасында Түркістан облысы «Жылдың цифрлық трансформациясы» номинациясы бойынша бірінші орын алды. Бұл марапат облыстың цифрландыру бағытындағы жүйелі жұмысын және ЖИ технологияларын енгізудегі табысын мойындаудың белгісі.
Аталған жетістіктерге қол жеткізуде облыстағы 149 жаңа елдімекеннің мобильді интернетпен қамтылуы, 5G желісінің аудандарға кеңейтілуі, IT-мектептерде жасанды интеллект негізіндегі білім беру бағдарламаларының іске қосылуы және халықаралық IT серіктестіктердің орнатылуы маңызды рөл атқарды.
Мемлекеттік қызметтерде ЖИ: бизнес үдерістерді автоматтандыру
2025 жылдың 26 ақпанында облыс әкімшілігі хабарлағандай, Е-Заннам цифрлық жобасы мен бұлтты құжат айналымы платформасы (БҚА) арқылы мемлекеттік органдарда жасанды интеллектті пилоттық түрде енгізу басталды.
Құжаттарды автоматты түрде құру, ең жауапты орындаушыларды таңдау, тапсырмалардың орындалуын бақылау — осының бәрі ЖИ арқылы жүзеге асты. Әсіресе заң жобаларын цифрландыру (30 заң жобасы), А-Апостиль, тапсырмаларды бақылау сияқты жүйелер мемлекеттік басқаруды тиімдірек әрі ашық етеді.
ЖИ-ні білім беру мен ғылыми салаларда қолдану
• ЖИ мектептерде
Алғаш рет Түркістан облысында IT-мектептерде жасанды интеллект бағдарламалары енгізіле бастады, бұл білім беру саласында жаңа деңгейге өтуге мүмкіндік берді.
Педагогтерді қолдау жүйесі
Мұғалімдердің кәсіби деңгейін арттыруда да ЖИ технологиялар белсенді түрде қолданылады. Әлеуметтік-білім беру платформаларында онлайн курстар мен вебинарлар ЖИ негізінде құрылып, әр мұғалімнің оқыту стиліне сай бейімделеді.
Ауыл шаруашылығы мен экологияда қолданылуы
ЖИ технологиялары аграрлық саласында егістік алқаптарын қадағалап, өнімділік пен топырақ құнарлылығын болжауға көмектесуде. Сонымен бірге экология саласында қоршаған ортаның жай-күйін бақылау және ресурстарды тиімді пайдалану үшін де қолданыс табуда.
Қашықтықтан оқыту платформалары
Мектептер мен колледждерде ЖИ-ге негізделген платформалар кең таралуда. Олар оқушыларға жеке оқыту бағдарламаларын ұсынады, үлгерімді нақты уақыт режимінде бақылауға мүмкіндік береді.
Қоғамдық Іс-шаралар мен семинарлар
«Жасанды интеллект мүмкіндіктері» атты воркшоп
2024 жылдың шілдесінде Түркістан облысында «Жасанды Интеллект: бүгінгі әлемді өзгертетін болашақ технологиялар» деген тақырыпта workshop өтті. Бұл шараны Цифрландыру басқармасы мен Turkistan hub ұйымы бірлесіп өткізді. Аталмыш мастер-классқа шамамен 20 адам қатысты. Қатысушыларға чат-бот жасау, трендтермен жұмыс, ЖИ арқылы шет тілдерін меңгеру әдістері түсіндірілді.
Шара барысында сұрақ-жауап ойындары ұйымдастырылып, түрлі сыйлықтар табысталды. Бұдан бөлек, қазір телеграмды қолданудың мүмкіндіктері туралы воркшоптар да өткен, ал болашақта шетелге оқуға түсу жолдары туралы кездесу өткізу жоспарлануда.
«AI көмегімен сайт жасау» воркшоп
Тағы бір маңызды шара — «AI көмегімен сайт жасау» тақырыбындағы воркшоп. Мұнда Алматыдағы Халықаралық IT университетінің түлегі Мұхамеджан Бөрібек қатысып, жасанды интеллекттің көмегімен кәсіби сайттарды қалай жасау керектігін көрсетіп өтті. Атап айтқанда, код жазудағы ақылды құралдар мен анимациялар құру әдістері оқушыларға ұсынылды.
Осылайша, аймақта технологиялық мүмкіндіктерді жастарға жеткізу бағытында білім беру іс-шаралары жүйелі түрде өткізіліп келеді.
Нәтижелер мен әсер
Мемлекеттік басқаруда процестер жеделдеді және ашықтық артты — құжаттарды қалыптастыру, бақылау, заң жобаларын енгізу сияқты функциялар автоматтандырылды.
Білім беру саласы инновациялық сипат ала бастады: IT-мектептер, ЖИ негізіндегі платформалар, персонализацияланған оқыту жүйелері оқушылардың білім сапасын арттыруға ықпал етуде.
Аграрлық және экологиялық мәселелерде өңірлік деңгейде тиімді шешімдер табылуда — ЖИ ұсыныстары фермерлер мен мамандарға нақты мәлімет жеткізе бастады.
Халық арасында технологияның қолжетімділігі артты: воркшоптар арқылы жастар мен мамандар ЖИ мүмкіндіктерін байқауға және өздерін дамытуға мүмкіндік алды.
Болашақ жоспарлар мен мүмкіндіктер
Облыс осы бағытта көбірек нәтижелерге қол жеткізуге дайын:
ЖИ-ны мемлекеттік қызметтердің барлық (95 %+) платформасына енгізу;
IT-мектептерді кеңейтіп, ЖИ-ге негізделген жаңа оқу форматтарын дамыту;
Аграрлық секторда ЖИ-ны кеңінен пайдалану — нақты уақыттағы мониторинг, өнімділікті болжау, ресурстарды тиімді пайдалану;
Жастар мен стартаптарды тарту арқылы Turkistan hub пен IT-инкубаторларды күшейту;
Құқықтық және реттеуші базаларды жетілдіру — ЖИ-мен жұмыс істеуді айқын және қауіпсіз ету.
Айта кетелік, осы жылдың 3 сәуірінде Түркістандағы Қожа Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университетінде «II Қазақ тілі – ғылым тілі: жасанды интеллект және терминология» симпозиумы өтті.
Келелі кездесуге Түркістан облысы әкімі Нұралхан Көшеров, ҚР Парламенті Сенатының депутаты Дархан Қыдырәлі арнайы қатысып, зиялы қауым өкілдері, қоғам мен мәдениет қайраткерлері, ғалымдар мен сарапшылар, оқытушылар, докторанттар, магистранттар және студенттер талқы алаңында бас қосты.
Симпозиумның басты мақсаты – қазақ тілін ғылым тілі ретінде дамытудың өзекті мәселелерін анықтау, талқылау, жасанды интеллект жүйесін пайдалана отырып, қазақ тілінің терминологиясын дамыту жолындағы заманауи үдерістер мен қолданыстарын саралау.
Ауқымды шара ҚР Ғылым және жоғары білім министрлігі мен ҚР Президентінің жанындағы Ұлттық ғылым академиясы, Түркістан облысының әкімдігі, Қожа Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университеті және «Bilig» Түрік әлемі әлеуметтік ғылымдар журналы, Дүниежүзілік тоғызқұмалақ федерациясының бірлесе ұйымдастыруымен өтуде.
Симпозиумға қатысушылар алдымен «Ахмет Ясауи университеті – Жаһандық жас ғалымдар» фотокөрмесін тамашалады. Сонымен қатар Түрік халықтарының зияткерлік ойындары көрмесі мен «Креативті индустрияның тілтанымдық негіздері: әзірлемелер мен жобалар» Ахмет Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институтының, «Тіл-Қазына» ұлттық ғылыми-практикалық орталығының жасанды интеллект негізінде әзірленген жобалар көрмесі көпшілік назарына ұсынылды.
Симпозиум аясында ұйымдастырылған «Ғылым мен технологиялар тоғысындағы қазақ тілінің болашағы» тақырыбындағы пленарлық отырыста Қожа Ахмет Ясауи атындағы ХҚТУ-дың ректоры Жанар Темірбекова модераторлық етті.
Пленарлық отырыста Түркістан облысының әкімі Нұралхан Көшеров, ҚР Парламенті Сенатының депутаты Дархан Қыдырәлі, Мемлекет және қоғам қайраткері, тіл маманы, филология ғылымдарының докторы, профессор, ҚР ҰҒА академигі Шерубай Құрманбайұлы, «Bilig» журналының редакторы Фырат Пурташ алғысөз алып, тақырып төңірегінде ой қозғады. Ұсыныстар ортаға салынып, жаңа идеялар айтылды.
– Таяуда Мемлекет басшысының бастамасымен Түркістанға ерекше мәртебе берілді. Бұл заң қасиетті қала үшін дамуына жаңаша жол ашады. Ал бүгін рухани астанамызда қазақ тілінің абыройын асыратын симпозиум өтіп жатыр. Мұндай жиындардың тарихи шаһарда өтуі – заңдылық! Ел Президенті Қасым-Жомарт Кемелұлы Ұлттық құрылтайдың І отырысында қазақ тілін ғылым тіліне айналдыру жөнінде тапсырма берді. Бүгінгі жиында осы бағытта жаңа идеялар ұсынылады деп сенемін. Себебі, Қазақ тілі – халқымыздың рухани мұрасы. Ол ғылым мен технологияның тілі болуы керек. Білім беру, IT, инновация салаларында қазақ тілін дамыту арқылы ғылым тіліне айналдыруға толық мүмкіндік бар. Осы ретте Түркістан облысындағы Қожа Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университеті мен Туризм және меймандостық университеті жас буынға мемлекеттік тілде сапалы білім беруде. Ғылым және жоғары білім министрлігінің қолдауымен Түркістан қаласында қаласында биыл Оңтүстік Кореяның «Woosong» университетінің филиалын ашуды жоспарлап отырмыз. Бұл бастамалар ғылыммен бірге қазақ тілінің дамуына үлес қосады деп сенемін. Мемлекеттік тіл – басты байлығымыз. Қазақ тілін ғылым тіліне айналдыру – уақыт талабы. Осы мақсатта Түркістан облысында арнайы мобильді қосымша әзірленіп жатыр. Бұл мобильді қосымша арқылы жастар мемлекеттік тілді ІТ саласында кеңінен пайдаланатын болады. Бүгінгі маңызды жиынға арнайы келген сарапшыларға, ғалымдарға шынайы алғысымды білдіремін. Қазақ тілі ғылым тіліне айнала берсін! – деді Нұралхан Көшеров.
Маңызды басқосуда танымал ғалымдар, филологтар, профессорлар, тіл жанашырлары тақырыптық баяндамалар жасап, қатысушылармен пікір алмасты.
Осы күні 16 томнан тұратын «Асыл ағаш, Асыл шөп: Қазақстан флорасының жетекші тұқымдастары» сериясының және «Ата жұрттан ана жұртқа – білім көпірі» жобасы аясында түрік тілінен қазақ тіліне аударылған 10 оқулықтың тұсауы кесіліп, оқырманға жол тартты.
Пленарлық отырыс секциялық отырыстарға жалғасты. Қатысушылар «Іргелі және қолданбалы тіл білімі: заманауи тілтанымдық зерттеулер», «Жасанды интеллект және қазақ тілінің ғылыми коммуникациясы», «Әлеуметтік-гуманитарлық ғылымдардың ұлттық мазмұнын жаңартудың заманауи парадигмалары», «Жаратылыстану және техникалық ғылымдар саласындағы ұлттық мазмұнды дамыту: қазақ тілінің рөлі және жасанды интеллекттің мүмкіндіктері», «Қазақ тілінің салалық лингвистикасын дамытудың іргелі әдіснамалық негіздері және білім беруді цифрландыру» тақырыптарындағы секцияларға бөлініп, құнды ақпараттар алды.
Айта кетейік, қазақ тілінің мерейін асқақтатып, ғылым мен жасанды интеллект, терминология салаларының өзекті мәселелерін жан-жақты қарастыратын симпозиум 4 сәуірге дейін жалғасады.
Түркістан облысы жасанды интеллектті түрлі салаларда интеграциялау арқылы цифрлық трансформацияның нақты үлгісіне айналып отыр. Мемлекеттік басқарудан білім беру мен ауыл шаруашылығына дейінгі барлық бағытта инновациялық шешімдер табылып, нәтижелер көрсетілуде. Облыс “Жылдың цифрлық трансформациясы” номинациясын жеңіп алу — бұл жүйелі жұмыстың, стратегиялық көзқарастың нәтижесі. Қазіргідей қарқынды дамумен Түркістан облысы Қазақстандағы ЖИ-ны тиімді қолданатын өңірлердің бірі ғана емес, Орталық Азиядағы технологиялық көшбасшылардың қатарында болуы мүмкін.