«Бала қиялын тұншықтырмау керек»
— Шығармашылықты дамыту үшін ең алдымен неге назар аудару керек?
— Әр баланың ішінде бір әлем бар. Өкінішке қарай, кейде үлкендер «бұл дұрыс емес», «олай болмайды» деп сол әлемді өзіміз өшіріп тастаймыз. Менің басты ұстанымым — баланың бойындағы қызығушылық пен қиялды тұншықтырмау. Егер бала ертегі ойлап тапса, ерекше сурет салса — тыңдау, қоштау, бағыт беру керек. Бұл оның ішкі әлемінің дамуына жол ашады.
Қарапайым әдістер — үлкен нәтижеге апарады
Бүгінгі бүлдіршіндер – ертеңгі цифрлық қоғамның мүшелері. Сондықтан мектепке дейінгі тәрбие де заман ағымына сай өзгеруі тиіс. Еліміздегі бірқатар балабақшалар цифрлық технологияларды батыл ендіріп келеді. Солардың алдыңғы қатарында – «Қарлығаш» балабақшасы.
Осы балабақшаның тәрбиешісі Айнұр Хасенқызы хромакей (Chroma Key) әдісін тиімді қолданып, балаларды жасыл экран арқылы түрлі рөлдерге енгізіп, олардың сөйлеу мәнерін, актерлік шеберлігін және өз-өзіне деген сенімін дамытып келеді. Бұл әдіс Қазақстанда әлі кең таралмаса да, әлемде үздік практикалар қатарында.
«Хромакей – болашақтың құралы. Бүгін ол баланың қиялын қозғап, сенімділігін арттырса, ертең шығармашылық тұлғаның негізіне айналады», — дейді тәрбиеші.
«Қарлығаш» балабақшасындағы тәжірибе: кішкентайлар – үлкен экранда
Chroma Key әдісі балабақшадағы «Бастау» авторлық бағдарламасының аясында жүзеге асады. Бұл бағдарлама ұлттық тәрбиені цифрлық креативпен біріктіріп, баланың жан-жақты дамуына бағытталған.
Іс-әрекет барысында балалар:
• Қазақ ертегілерінің кейіпкеріне айналады;
• Түрлі елдерге «виртуалды саяхат» жасайды;
• Табиғат құбылыстарын сахнада өздері бейнелейді;
• Эмоцияларын, дауысын жазып, мини-бейнероликтер түсіреді.
«Бұл әдіс тек қызықты емес. Ол баланың танымдық белсенділігін, коммуникативтік қабілетін, шығармашылық әлеуетін дамытады. Тұйық балалар да дәл осы форматта ашыла бастайды», – дейді Айнұр ханым.
Бұл – жаһандық тренд
Chroma Key әдісі бүгінде АҚШ, Финляндия, Сингапур сынды елдердің балабақшаларында кеңінен қолданылады. UNESCO-ның «ICT in Early Childhood Education» есебінде де визуалды технологиялар арқылы storytelling (оқиғалап жеткізу) мен project-based learning (жоба арқылы үйрету) әдістерінің тиімділігі атап өтілген.
Бүгінгі бала – болашақ контент жасаушы
Қазіргі балалар YouTube, TikTok, Instagram сынды визуалды платформаларда өсіп жатыр. Осы тенденцияны Айнұр Хасенқызы тәрбие құралына айналдыруды жөн көреді. Балалар енді тек көрермен емес, өз ойын жеткізетін контент авторы бола алады.
«Кейде бала өз бейнесін көріп, «Бұл мен бе?» — деп таңырқайды. Бұл — оның ішкі әлемінің айнасы», — дейді маман.
Ата-аналарға кеңес
— Үйде шығармашылық атмосфера құру маңызды. Түрлі-түсті бояу, ермексаз, жай ғана қағаз — балаға қазына. Экран уақытын шектеп, бірге қиялдап көріңіз. Ең әсерлі «ойыншық» — балаңыздың ойы мен арманы.
Креативтілік — болашақтың ең маңызды қабілеті
WEF (World Economic Forum) 2025 жылға қарай сұранысқа ие қабілеттер қатарында шығармашылық ойлау мен медиасауаттылықты атап көрсеткен. Демек, дәл қазір қиялды қолдау — ертеңгі табысты ұрпақтың кепілі.
Қорытынды: «Баланы көргендей емес, өз әлемін құрғандай тәрбиелеу керек»
— Балаларға дайын білім емес, өз әлемін жасауға мүмкіндік беру керек. Олар өз оқиғасын өзі құрастырғанда, өзі кейіпкерге айналғанда — бұл тек оқу емес, өмірді сезіну, — дейді Айнұр Хасенқызы.
Баланың бойындағы кішкентай өнертапқышты ояту – үлкендерге берілген аманат. Бүгінгі ұшқын — ертеңгі жұлдыздың бастауы болуы мүмкін.