МӘМС жүйесінің дамуы және оның әсері
Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру (МӘМС) туралы заң 2015 жылы қабылданып, 2020 жылы енгізіле бастады. Осы жүйе іске қосылғаннан бері денсаулық сақтау саласына бөлінетін қаржы көлемі үш есеге өсті. 2020 жылы 0,4 трлн теңге болған қаражат 2023 жылы 1,3 трлн теңгеге жетті. Бұл медициналық қызметтерді, соның ішінде жоғары технологиялық және қымбат диагностикалық процедураларды кеңінен пайдалануға мүмкіндік берді. Нәтижесінде, Қазақстандағы орташа өмір сүру ұзақтығы 2021 жылғы 70,2 жастан 2023 жылы 75 жасқа дейін ұзарды.
МӘМС жүйесіндегі негізгі мәселелер
Алайда, МӘМС жүйесінде әлі де бірқатар мәселелер сақталуда:
- Азаматтардың МӘМС жүйесімен төмен қамтылуы;
- Медициналық көмектің аралас пакеттерін әкімшілік басқарудың күрделілігі.
Сондай-ақ, халық санының артуы денсаулық сақтау жүйесіне қосымша жүктемелер әкелуде. Соңғы 5 жылда халық саны 7%-ға өссе, 60 жастан асқан адамдар саны 28%-ға, ал балалар саны 18%-ға артқан. Сонымен қатар, аурушаңдық деңгейінің жоғарылауы мен медициналық қызметтердің қымбаттауы МӘМС жүйесінің қаржыландыру моделін қайта қарау қажеттігін туындатуда.
МӘМС реформасының стратегиялық маңызы
Қазіргі уақытта денсаулық сақтау саласы аралас бюджеттік-сақтандыру моделі бойынша қаржыландырылады. Дегенмен, екі түрлі медициналық пакет – "Тегін медициналық көмектің кепілдендірілген көлемі" (ТМККК) және МӘМС – жүйені басқаруда қиындықтар туындатып отыр. Жоғарғы аудиторлық палатаның 2023 жылғы тексеру нәтижесінде медициналық көмекті 39 млрд теңге көлемінде пакеттен пакетке ауыстыру жағдайлары анықталған.
Осыған байланысты, Мемлекет басшысы 2024 жылғы 2 қыркүйектегі Қазақстан халқына Жолдауында "Медициналық көмектің Бірыңғай базалық пакетін" құруды тапсырды. Бұл бастама медициналық қызметтерді басқаруды жеңілдетіп, денсаулық сақтау жүйесінің ұзақ мерзімді тұрақтылығын қамтамасыз етуге бағытталған.
Жаңа өзгерістердің маңызы
Денсаулық сақтау министрлігі жүйені нығайту үшін жаңа заңнамалық шараларды енгізуді жоспарлап отыр. Бұл өзгерістер:
- Медициналық көмектің сапасын арттыруға;
- Денсаулық сақтау саласының қаржылық тұрақтылығын сақтауға;
- Қызметтердің қолжетімділігін жақсартуға мүмкіндік береді.
Айта кетейік, бұған дейін хабарланғандай, МӘМС жүйесіне қатыспайтын азаматтар енді ақысыз онкологиялық скринингтен өте алады.