1933 жылы Томск облысындағы Назино аралында орын алған қайғылы оқиға – кеңестік тарихтағы ең сұмдық беттердің бірі. 6 000-ға жуық адамды Сібірге депортациялап, ешқандай баспана, азық-түлік, не құрал-саймансыз иен аралға тастап кету бірнеше айдың ішінде аштық, ауру, зорлық-зомбылық пен адам етін жеуге дейін барған қасіретті жағдайға әкелді.
Бұл адамдардың дені КСРО-ның ірі қалаларынан ұсталғандар еді. Паспорты жоқ студент, темекі алуға шыққан шофёр, күйеуіне киім әкелуге барған әйел, емделуге келген жас жігіт – барлығы кенеттен «кеңестік тәртіпке зиянды элемент» саналып, вагондармен Сібірге жөнелтілді. Олардың арасында тіпті кәмелетке толмағандар, әйелдер, аяғы ауыр болашақ аналар да болды. Көпшілігі еш сотсыз, тергеусіз жіберілді. Мақсат – Сібірді адамдармен «тез қоныстандыру» және қалаларды «тазарту».
Аралдың өзі еш дайындықсыз қабылдады: не үй, не азық, не құрал жоқ. Алғашқы күндері-ақ өлім басталды. Аштық пен суыққа төзбеген адамдар кейде от жанында ұйықтап, тірідей жанып кетсе, басқалары аурудан, әлсіздіктен жан тапсырды. Тағам келгенше бірнеше күн өтті. Оның өзі жеткіліксіз, ретсіз бөлінді. Адамдар шұңқырларда лай сумен араласқан ұнды ішіп тұншығып өліп жатты. Күзетшілер азық-түлік палаткаларын қорғаумен ғана шектеліп, бейшараларды қараусыз қалдырды.
Біртіндеп ең қорқынышты құбылыс – каннибализм етек алды. Күштілер әлсіздерді олжаға айналдырып, олардың етін тамақ орнына тұтынды. Әйелдер мен балалар ерекше қатерге ұшырады. Өзара зорлық-зомбылық, адамды тірідей жеу фактілері тарихта сирек кездесетін деңгейге жетті.
Бұл қасіретті оқиға 70 жылға жуық уақыт бойы құпия сақталды. Оны алғаш рет әшкерелеген Нарым округтік партия комитетінің нұсқаушысы Василий Величко еді. Ол жергілікті тұрғындар мен лагерьді ұйымдастыруға қатысқандардан жауап алып, Мәскеуге – Сталинге хат жолдады. Тексеру нәтижелері рас деп танылған соң, билік материалдарды бірден жасырды. Тек 2000-жылдарға қарай құжаттар жарыққа шығып, «Назин қасіреті» әлемге әйгіленді.
Тарихшылар бұл жағдайды сол кездегі кеңестік биліктің қатыгез саясатының бір көрінісі деп біледі. Қала көшелерінен ұсталған мыңдаған адамның Сібірге айдалуы – тек жоспарлы қоныстандырудың емес, адамдарды өлімге итермелеген жүйенің белгісі. Қаншама адам аштықтан, аурудан, зорлық пен каннибализмнен қаза тапты. Оптимистік болжам бойынша да 6 000 адамның тек 2 200-і ғана аман қалды.