Қоштасу рәсімі Офицерлер үйінде ұйымдастырылды. Залға жиналған жұрттың қарасы қалың болды — туыстары, әріптестері, дос-жарандары, әскери қызметшілер, саясаткерлер мен қоғам өкілдері келіп, соңғы рет құрмет білдірді. Есіктің алдында – құрметті қарауыл сап түзеп тұрды. Фойеде – терең тыныштық. Айналада тек сырлы естеліктер мен шынайы көңіл айтулар ғана естілді.
Қоштасуға алғаш қазақ ғарышкерлері Тоқтар Әубәкіров пен Айдын Айымбетов, Мемлекеттік кеңесші Ерлан Қарин, Ресей Федералдық ғарыш агенттігі (Роскосмос) басшысының орынбасары Сергей Крикалёв, ресейлік ғарышкерлер Олег Кононенко мен Анатолий Арцебарский, ҚР Қорғаныс министрі Дәурен Қосанов, сондай-ақ қоғам қайраткерлері мен дін өкілдері келді. Көпшілік арасында Амантай қажы да көзге түсті.
Президенттің көңіл айту хаты оқылды
Мемлекеттік кеңесші Ерлан Қарин Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың атынан көңіл айту хатын оқып берді. Онда мемлекет басшысы марқұмның отбасына, әріптестері мен барша қазақстандықтарға қайғыра көңіл айтты.
«Талғат Амангелдіұлы – Қазақстан тарихындағы ең жарқын тұлғалардың бірі. Оның есімі еліміздің ғарыш саласының шежіресіне алтын әріппен жазылды», – деді Қарин.
«Сен нағыз патриот едің» – Тоқтар Әубәкіровтің жүрекжарды сөзі
Ғарышкер Тоқтар Әубәкіров досы Талғат Мұсабаевты ерекше таза жүректі, елі үшін аянбай еңбек еткен азамат ретінде еске алды.
«Ол туралы естелік тек Қазақстан мен Ресейде ғана емес, бүкіл ғарыш әлемінде сақталады. Ғарыш – бәрімізді біріктірген орта. Қайда өмір сүрсек те, қай ғарыш айлағынан ұшсақ та, ғарышқа деген адалдығымыз өзгермейді. Мұны ешкім өшіре алмайды.
Талғат Амангелдіұлы, сен ел үшін көп еңбек сіңірдің. Сен нағыз патриот едің. Бұған мен ғана емес, көзімізше жүрген халық куә. Қоштасар сәтте сенің отбасыңа, халқыңа мынаны айтқым келеді: Қазақстан сені ешқашан ұмытпайды. Жатқан жерің жайлы болсын, аяулы досым», – деді Әубәкіров көзіне жас алып.
«Ол – жүздеген жасқа үлгі болды» – Ресейлік ғарышкер Крикалёв
Ресейлік ғарышкер Сергей Крикалёв те сөз алып, Мұсабаевтың өмір жолын «жастарға арналған тірі үлгі» деп сипаттады.
«Мен Талғатпен алғаш рет КСРО кезіндегі әуе акробатикасы чемпионатында таныстым. Біз түрлі командаларда болсақ та, бір-бірімізді ұшқыш ретінде жақсы білдік. Кейін ғарышкер отрядында қайта жолықтық.
Оның биікке ұмтылысы – табандылықтың жарқын мысалы. Алдымен зерттеуші ретінде ғарышқа ұшты, кейін борт инженері, сосын командир болды. Қазақстан-Ресей ғарыш бағдарламасында да айтарлықтай із қалдырды», – деді ол.
«Ол ұшқыш еді. Және ұшқыш күйінде өмірден озды» – Қорғаныс министрі
ҚР Қорғаныс министрі Дәурен Қосанов та сөз сөйлеп, Талғат Мұсабаевтың өмір жолы мыңдаған жастың арманына қанат бітіргенін атап өтті:
«Ол Ақтөбе жоғары ұшқыштар училищесін бітірген. Көптеген бозбалалар аспан әлеміне бет бұруға Мұсабаевқа қарап шешім қабылдады. Ол нағыз ұшқыш еді. Және ұшқыш күйінде бұл дүниеден өтті», – деді министр.
«Жай ғана мықты адам еді» – дос-жарандарының естелігі
Рәсімде ресми тұлғалардан бөлек, Мұсабаевтың достары мен қатар жүрген азаматтар да өз естеліктерімен бөлісті. Солардың бірі – полковник Рубанов:
«Біз Талғатпен Алматыдағы авиаспорт клубта бірге ұштық. Ерте кетті. Өкінішті. Керемет адам болатын. Ұшқыш, ғарышкер. Жаны жай тапсын», – деді ол.
Рәсімнің жалғасы мен жерлеу
Салтанатты рәсім аяқталған соң оркестр әуенімен әскери қарауыл Талғат Мұсабаевтың мәйітін шығарып салды. Кейін қоштасу митингі 28 гвардияшы-панфиловшылар саябағында жалғасты. Онда жаназа-намаз оқылды. Одан соң марқұмның денесі «Кеңсай-2» зиратына жерленді.
Ғарышпен өрілген өмір
Талғат Мұсабаев 1951 жылы 7 қаңтарда Алматы облысындағы Фабричное ауылында дүниеге келген. Ол — Қазақстаннан үш рет ғарышқа ұшқан тұңғыш ғарышкер: 1994, 1998 және 2001 жылдары.
Жалпы ғарышта өткізген уақыты — 341 күн.
8 мәрте ашық ғарышқа шыққан, көптеген ғылыми тәжірибелер мен халықаралық миссияларға қатысқан.
Ғылым кандидаты, техника ғылымдарының докторы, 2007–2016 жылдары Қазақстанның Ұлттық ғарыш агенттігін басқарды, ал 2017–2023 жылдары Сенат депутаты болды.
Естелік мәңгі өшпейді
Талғат Мұсабаев — тек ғарышкер емес, елдің тарихын өзгерткен тұлға. Ғылымға, мемлекетке, халыққа сіңірген еңбегі оны ұмытылмас есімдер қатарына қосты.
Ол — кетті. Бірақ артында ұмытылмас із қалды:
аспан әлемінде, ғылыми жетістіктерде, жүректерде.