Қазақстан Республикасының цифрлық және қаржылық стратегияларында қаржытех (финтех) саласы басты орынға ие. Түркістан облысы бұл трендтерді жедел қабылдап, онлайн төлемдер, мобильді банкинг, цифрлық сақтандыру, инвестициялық платформаларды дамытуда белсенді жұмыс істеуде. Мобилді төлем, blockchain, robo-кеңес беру және цифрлық несие жүйелері қаржылық қызметтерді қолжетімді әрі тиімді етуге бағытталған .
2. Қазақстандағы қаржытех нарығының өсуі мен масштаб
Соңғы 5 жылда финтех стартаптарының саны 4 есе өсті, қазіргі таңда нарықта шамамен 200 FinTech стартап жұмыс істейді. Бұл сала венчурлық инвестицияның 40%-ын өзіне тартып отыр.
2024 жылғы дерек бойынша, кассасыз төлемдердің үлесі 89%-ға жетті. Онлайн банкинг қолданушылар саны 5 миллионнан 23 миллионға дейін өскен.
Kaspi.kz компаниясының Nasdaq-қа шыққаны — $1,04 млрд қаржы тарту арқылы ұлттық финтех нарығының халықаралық деңгейге шыққанын көрсетті. Қазіргі уақытта халықтың шамамен 70%-ы Kaspi Super App қолданушысы .
3. Түркістан облысында финтехтің даму динамикасы
3.1. Қолма-қол ақшасыз төлем жүйелері
Түркістан облыстық тұрғындары Kaspi.kz, Halyk Bank, Jysan Bank сияқты мобильді әмиян жүйелерін белсенді пайдалануда. Бұл жүйелер коммуналдық төлемдер, онлайн сауда және аударымдарға арналған кең функционал ұсынады .
3.2. Микронесиелеу және шағын қаржы ұйымдары
KMF микроқаржы ұйымы өңірдегі кәсіпкерлер мен ауыл тұрғындарына шағын несие беруде көшбасшы. Бұл ұйым отандық кәсіпкерлікті дамытуда, ауылдық аймақтарға қаржылық қолдау көрсетуде маңызды рөл атқарады .
3.3. ЭЦҚ және онлайн лицензиялау жүйелері
InfoKazakhstan платформасы кәсіпкерлік нысандарға санитарлық нормативтерге сәйкестік алу үшін электрондық қызмет ұсынады. ЭЦҚ арқылы кәсіпкерлер онлайн өтініш жіберіп, өздері куәландырылған актіні ала алады. Бұл жүйе автоматтандырғыштар мен бюрократиялық қиындықтарды айтарлықтай азайтты .
Регионалды қолдау: IT Hub, акселераторлар және технопарк
Turkistan IT Hub – өңірлік стартап және fintech экожүйесін дамытуға арналған платформа. No-code/Low-code курстар, Beta Career, AI‑preneurs секілді бағдарламалар іске асуда. Бұл экожүйе жастар мен IT мамандарды цифрлық кәсіпкерлікке тартуды көздейді .
EPAM Systems және Woosong IT университеті сияқты халықаралық әріптестермен бірлескен жобалар жолға қойылып, технопарктер мен инвестициялық жүйелер құру жоспарда бар .
5. Астана Халықаралық қаржылық орталығы (AIFC) арқылы қолжетімділік
AIFC-тің Fintech Hub бағдарламасы Mastercard және Ресейдің IIDF қоры арқылы алғашқы финтех акселераторын іске қосты. Бұл акселератор банктерге стартап шешімдерді енгізуге мүмкіндік береді.
Қазақстандық финтех-компаниялар мен стартаптар AIFC экожүйесіне интеграцияланып, халықаралық инвестиция тартуға жол ашты.
6. Финтехтің аймақтық мүмкіндіктері: Түркістанға қатысты перспективалар
Түркістанды цифрлық және қаржылық инновациялар хабына айналдыру үшін инфрақұрылым – интернет, IT мектептер, акселераторлар – кешенді түрде іске асуда .
Өңірдегі жастар инвестициялық платформалармен, краудфандинг, robo-сақтандыру, digital lending саласындағы жаңа қызметтерге орналасады.
7. Қиындықтар мен шешімдер
7.1. Қол жеткізу теңсіздігі
Ауылдық аймақтарда қаржытехке қол жетімділік та улярлық көрсеткіштерге қарағанда әлдеқайда төмен. Бұл бағытта мобильді интернет инфрақұрылымын дамыту қажет.
7.2. Құқықтық реттеу
Канондық салада құқықтық нормативтер толық жолға қойылмаған: киберқауіпсіздік, криптоқұндылықтар, электрондық келісімдер – қайта реттеуді талап етеді (turn0search6).
7.3. Инвестициялар тарту
Қаржытех жобаларға венчурлық инвестицияларды тарту, халықаралық хабтар тәжірибесін енгізу, құқықтық базаны нығайту маңызды.
Даму стратегиясы: негізгі бағыттар
Инфрақұрылымды жақсарту: жоғары жылдамдықты интернет, онлайн банкинг жабдығын жетілдіру.
Білім беру және кадр дайындау: IT мектептер, кодтау курстары, финтех платформаларын үйрету.
Стартап-экожүйені дамыту: акселераторлар, pitch күндері, fintech pitch events.
Реттеу және құқықтық қолдау: CBDC, крипто, E-KYC, AML сияқты қызметтерге нормативтер енгізу.
Астана ХҚО және халықаралық серіктестік: AIFC арқылы стартаптарды халықаралық нарыққа шығару.
Қорытынды
Түркістан облысы қаржытех салада хиректен қарқынды даму жолында. Бұл бағытта:
Нарық та ылар төлем жүйелері (Kaspi Super App, mobile wallet) белсенді енгізілуде;
Финтех стартаптар мен цифрлық жобалар саны жыл сайын өсіп келеді;
Механизмдер (AIFC акселераторы, IT Hub) қолдау көрсетуде;
Құқықтық реттеу, кадр даярлау және инфрақұрылым мәселелері жүйелі түрде шешілуде.