Онда Қазақстандағы азаптауларға қарсы үкіметтік емес ұйымдар Коалициясы елдегі азаптау фактілеріне қатысты белгілі бір баяндама дайындағаны айтылған. Сондай-ақ бұл жобаны қазақстандық құқық қорғаушылар Еуропалық одақтың қаржылық қолдауымен іске асырып жатқаны ерекше атап өтілген.
Мақала мәтінінен аңғарғанымыздай, «баяндамада» елімізде белгілі бір оң өзгерістерге қарамастан, азаптаудың зиянды әрі «жүйелі» деп аталатын тәжірибесі мен кінәлі тұлғалардың жауапкершіліктен жалтаруы жалғасып келеді деген тұжырым жасалған.
Әдетте, біз мұндай сипаттағы мәлімдемелерге жауап қатпаймыз, азаматтық қоғам және мемлекетпен өзара іс-қимыл шеңберінде нақты проблемаларды бірлесіп, сындарлы түрде шешуге басымдық беруді жөн көреміз. Алайда «баяндама» елдегі жағдайға объективті баға беруге талпыныс білдіріп отырғандықтан, қысқаша пікір білдіруге мәжбүрмін.
Азаптауларға қарсы күрес саласындағы негізгі жетістіктер.
Біз әрбір сөзімізде 2022 жылы мемлекет пен Омбудсмен институтының азаптауларға қарсы тиімді күрес бағытында маңызды әрі тыңғылықты жұмыс жүргізгенін атап өтеміз.
2023 жылдың басына қарай бірқатар маңызды реформалар қабылданды:
1) Түрме медицинасы Ішкі істер министрлігінің құзыретінен азаматтық ведомство — Денсаулық сақтау министрлігінің қарамағына берілді. Осы өзгерістен кейін сотталғандар медицина қызметкерлері үшін бақылаудағы контингент емес, пациент ретінде қарастырыла бастады. Енді сотталғандарға медициналық көмек көрсететін дәрігерлер офицерлік антына емес, Гиппократ антына бағынады. Бұл — медициналық көмекке мұқтаж адамдарға деген институционалдық көзқарастың өзгеруін білдіреді;
2) Отандық клиникалық хаттамалар Ыстамбұл хаттамасына сәйкестендірілді. Бұл медицина қызметкерлерін азаптау белгілерін дереу тіркеуге, ал қылмыстық қудалау органдарын тиісті тергеп-тексеруді жүргізуге міндеттейді;
3) Барлық түзеу мекемелерінде үздіксіз бейнебақылау жүйесі енгізілді және қызметкерлерге бейнежетон тағу міндеттелді. Қазіргі уақытта еліміздің барлық мекемелері 45 мыңнан астам бейнекамерамен жабдықталған. Бұл жүйе азаптаулардың алдын алуға ғана емес, орын алған фактілер бойынша дәлелдеме ретінде де қызмет етеді. Бейнежазбаларға «онлайн» және «мұрағат» режимдерінде прокуратура мен ІІМ барлық деңгейде қол жеткізе алады. Бұл көрсеткіш бойынша Қазақстан әлем елдері арасында көшбасшы орындардың бірін иеленеді;