1. Жердің орбитасындағы өзгерістер
Қыс мезгілі тек температураның төмендеуімен ғана сипатталмайды. Сонымен қатар бұл мезгіл Жердің орбиталық қозғалысымен де байланысты. Қыс кезінде Жердің солтүстік жартышары Күннен ең алыста орналасады. Бұл жағдай қысқы суықтың себебі болып табылады. Алайда, ауа райының суық болуына тек орбиталық фактор ғана әсер етпейді. Климаттық жағдайларға басқа да көптеген факторлар ықпал етеді.
2. Қар — ғажайып табиғи құбылыс
Қардың түсуі тек суық ауа райында ғана емес, белгілі бір температурада және ылғалдылықта да болады. Қардың ұсақ бөлшектерінің құрылымы өте ерекше. Өйткені әрбір қар түйіршігі бір-біріне ұқсамайтын болып келеді. Ғалымдар миллиондаған жылдар бойы зерттеп келе жатқан қар түйіршіктерінің геометриясы әрқашан әр түрлі болады. Бірақ олардың көбісі алты қырлы пішінге ие.
3. Аязда ағаштар «әндетеді»
Қыс мезгілінде ағаштардан шығатын дыбыстар таңғажайып болуы мүмкін. Ағаштар қатты аязды күндерде жиі “шырылдайды” немесе “сықырлайды”. Бұл дыбыстар ағаштың ағзасындағы ылғалы қатып, оның кеңеюі немесе тарылуына байланысты пайда болады. Құбылыс қатты аязда жиі кездеседі, ал кейбір зерттеушілер оны “ағаштың әуені” деп те атайды.
4. Қысқы ұйқыға кететін жануарлар
Қыс мезгілінде көптеген жануарлар табиғи физиологиялық өзгерістерге ұшырайды. Мысалы, қыста кейбір жануарлар, әсіресе аюлар, борсықтар мен қояндар қысқы ұйқыға кетеді. Бұл жануарлар энергияны үнемдеу үшін ұзақ уақыт бойы белсенділік танытпайды. Ұйқыға кету үшін олардың дене температурасы төмендейді және метаболизмдері баяулайды.
5. Күн неге қысқарады?
Қыс мезгілі басталғанда күннің ұзақтығы айтарлықтай қысқарады. Қыс мезгілінің ең қысқа күні — 21-22 желтоқсандағы қысқы күн тоқырауы болып табылады. Бұл күні Күн тек көкжиектің үстінде бірнеше сағат қана тұрады. Осы уақыттан кейін күннің ұзақтығы біртіндеп ұлғая бастайды. Бұл көктемнің жақындағанын білдіреді. Қысқы күн тоқырауы әлемнің солтүстік жартышарында қыс мезгілінің басталуын білдіреді екен.