Соңғы бір жылда Қазақстанда шетел капиталының қатысуымен жұмыс істеп тұрған заңды тұлғалардың саны 24,3% өсіп, 54,4 мыңға жетті. Осындай төрт кәсіпорынның тек үшеуі ғана жұмыс істеп тұр: тамыз айындағы мәлімет бойынша — 41,4 мың (өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 33,3% көбейген), деп хабарлайды newsroom.kz.
Биыл шетелдік компаниялар санының абсолютті санмен өсімі 10,3 мың. Жаңа кәсіпорындардың басым бөлігі — 78%-ы — сауда, қызмет көрсету, ІТ кластері кәсіпкерлері және әкімшілік және қосалқы қызмет көрсету саласындағы сарапшылар. Экономиканың басқа салаларында да өсім бар, бірақ мардымсыз.
ҚР-дағы шамамен әрбір екінші шетелдік кәсіпорын Ресейден келеді: 18,6 мың компания, бір жыл бұрын 11,9 мың болған. Біздің елімізде жұмыс істеп тұрған шетелдік кәсіпорындардың ішінде ресейлік компаниялардың үлесі 44,9%.
Түрік кәсіпкерлері үлкен айырмашылықпен екінші орында. Тамыз айының соңында Қазақстанда осы елдің 3,7 мың заңды тұлғасы болған. Үздік үштікке Өзбекстан да кіреді, оның резиденттерінде ҚР-да 2,7 мың компания бар (35,7% көбейген).
Саяси және экономикалық оқиғаларға байланысты ресейлік компаниялардың Қазақстанға қаптап көшуіне солтүстік көршінің өзі ерекше қызығушылық танытып отыр. 2022 жылдың басында РФ-дан келген заңды тұлғалардың саны елімізде небәрі 8 мың болса, бұл көрсеткіш 2,3 есе өсті. Ай сайынғы динамика көрсеткендей, былтыр арнайы әскери операция деп аталатын, яғни Украинадағы соғыс басталғалы (сәуірде 8,3% көбейді) және «ішінара жұмылдыру» жарияланғаннан кейін (қазанда 10,4% көбейген) тіпті көбейген.
Биыл жыл басында ресейлік бизнес резиденттерінің Қазақстанға қоныс аударуы жалғасты, бірақ бұрынғыдай көп емес. Өсім айына 3%–5%. Жазда тіпті азайды: 0,8%-дан 1,3%-ға дейін. Абсолютті сандармен бұл ай сайын 150–230 жаңа шетелдік компанияны келеді деген сөз.
Бәсеңдеу Қазақстанның көші-қон саясатындағы жаңалықтармен тұспа-тұс келді. Көші-қонды бақылауды жүзеге асырудың жаңартылған ережелеріне сәйкес, ЕАЭО елдерінен келушілер ҚР-да алты ай ішінде жалпы саны 90 күнтізбелік күннен аспайтын мерзімде бола алады. Уақытша тұруға рұқсат алу үшін өтініш беру арқылы мерзімді ұзартуға болады. Ол үшін қазақстандық кәсіпорынмен еңбек шартының көшірмесін ұсыну қажет.
Шетелдік заңды тұлғаларды қызмет түрлері бойынша қарағанда ресейліктердің әдетте капиталды көп қажет етпейтін бизнеспен келетінін көрсетеді. Ресейлік заңды тұлғалардың 99,2%-ы шағын кәсіпорындар. Төртеуінің үшеуі (14,3 мың кәсіпорын) сауда, ақпарат және байланыс, техникалық қызмет көрсету және қызмет көрсету салаларында тіркелген.
Қазақстан үшін негізгі салалар — тау-кен өнеркәсібі мен өңдеу өнеркәсібіне келетін болсақ, олардағы заңды тұлғалардың басым бөлігі Түркия, Өзбекстан және Қытайдан келеді. Ресей өңдеуден көш бастап тұр.