Лайықты білім алу адамдардың өмірінің әлеуметтік-экономикалық жағдайын жақсартудың негізін қалайды және адамдарды кедейліктен шығаруда шешуші рөл атқарады. Инклюзивті және әділ сапалы білімге кепілдік беру және барлығына өмір бойы білім алу мүмкіндіктерін ілгерілету БҰҰ-ның тұрақты дамудың негізгі мақсаттарының бірі, деп хабарлайды newsroom.kz.
Сонымен қатар, өкінішке орай, соңғы жылдары әлемде білім беруге бөлінетін мемлекеттік шығындардың үлесін азайту үрдісі байқалуда. Мәселен, Дүниежүзілік банктің мәліметінше, 2020 жылы әлемде білім беруге мемлекеттік шығындар 2015 жылы 13,5%, 2010 жылы 14,3% болса, бүкіл мемлекеттік шығындардың 12,6%-ды құрады. ІЖӨ-дегі білім беруге жұмсалған мемлекеттік шығындардың үлесі де төмендеді: 2015 жылы бұл көрсеткіш 4,4% болса, 2020 жылы 4,3% болды.
Табыс деңгейі бойынша, халықтың білім беру саласына ең көп инвестицияланған табысы жоғары елдер болды: мұндай мемлекеттерде шығын ІЖӨ-нің 5,2%-ын құрады. Табысы орташа және ортадан жоғары елдерде бұл көрсеткіш ІЖӨ-нің 4,1%-ы, табысы ортадан төмен елдерде 3,9%, ал табысы төмен елдерде 3% ғана. Мемлекеттік шығындар құрылымындағы білім берудің үлесіне келетін болсақ, табысы жоғары елдерде көрсеткіш 11,2%, табысы ортадан жоғары елдерде — 15,2%, табысы орташа елдерде — 14,6%, табысы ортадан төмен елдерде — 14,3%, табысы төмен елдерде — 13,3%.
Аймақтар бойынша ІЖӨ-дегі білім беруге мемлекеттік шығындардағы ең үлкен үлесі Оңтүстік Африка елдерінде (6,2%), ең азы — Оңтүстік Азияда (2,9%) тіркелді. Айырмашылық 3,3% пайыздық тармақты құрады. Солтүстік Америкада, сондай-ақ білім беру әлемдегі ең үздіктердің бірі болып саналатын Орталық Еуропа мен Балтық елдерінде мемлекеттер ІЖӨ-нің сәйкесінше 5,6% және 5,1%-ын білім беруге жұмсады.
Бұл ретте Оңтүстік Африкада білім беруге жұмсалған мемлекеттік шығындар барлық мемлекеттік шығындардың 19,5%-ын көрсетті, Оңтүстік Азияда — 10,8% құрады, ал ең төменгі көрсеткіштер Орталық Еуропа мен Балтық елдерінде — 10,7%. Солтүстік Америкада бұл көрсеткіш 11,3%.
Жалпы, халықтың сауаты мен білімі артып келеді. 2020 жылы әлемде сауаттылық деңгейі 86,6%-ға жетті, 2015 жылы 85,6% болған. 2010 жылы бұл көрсеткіш — 84,1%, 2005 жылы — 82,4%, 2000 жылы — 80,9% болды.
Гендерлік тұрғыда ерлер арасындағы сауаттылық деңгейі әйелдерге қарағанда жоғары (кейбір елдерде қыздар мен әйелдерге білім беру әдетте қолжетімсіз екенін ескерейік): тиісінше 83,5% және 90,2%. Айырмашылық 6,7% пайыздық тармақты құрады. Бірақ жыл өткен сайын алшақтық азайып келеді: мысалы, 2000 жылы — 10,6% п. т., 2005 жылы — 10,1% п. т., 2010 жылы — 8,4 п. т., 2015 жылы — 7,6% п. т. болған.
