Оның айтуынша, ел соңғы жылдары өте қарқынды электоралдық кезеңнен өтті: мыңдаған ауыл әкімдері сайланды, барлық деңгейдегі мәслихат депутаттары жаңарды, парламенттік науқандар мен референдумдар ұйымдастырылды. Бұл саяси мәдениетті нығайтқанымен, қоғамда «үздіксіз сайлаудан шаршау» құбылысы байқала бастаған.
Берік Әбдіғалиұлының пікірінше, аудан әкімдерін тікелей сайлау тиімділігі тәжірибеде дәлелденген жоқ. Биылдың өзінде алты аудан мен бір қаланың әкімдерін сайлауға шамамен 1 млрд теңге жұмсалғанына қарамастан, жергілікті атқарушы органдардың жұмысында айтарлықтай өзгеріс болмаған.
Маманның айтуынша, басты түйткіл — подотчёттіліктің әлсіздігі:
«Тікелей сайланған әкім жиі: “Мені халық сайлады, сіздер емес”, — деп айтады. Мұндай жағдайда мәслихат оның жұмысына толыққанды бақылау жасай алмайды, ал сайлаушылардың қатысу деңгейі төмен болады», — дейді ол.
Осы проблемаларды шешу үшін ол аралас модельді енгізуді ұсынды:
• ауыл деңгейінде тікелей сайлауды қалдыру, өйткені бұл жүйе өзін ақтаған;
• ал аудан әкімдерін мәслихат арқылы сайлау, бұл бақылау мен есептілікті күшейтеді.
Әбдіғалиұлының айтуынша, мұндай тәсіл депутаттарға әкімнің жұмысын талап етуге, есеп беруін сұрауға, қажет жағдайда сенімсіздік білдіріп, қызметтен босату бастамасын көтеруге мүмкіндік береді. Сонымен бірге, бұл бюджет шығынын азайтады, себебі аудан әкімдерін сайлау қымбат тұрады — бұл қаражатты жол, инфрақұрылым және ауылдарды дамытуға бағыттауға болады.
Сарапшының пайымынша, аудандық басқарудың тиімділігі әкімнің сайлану тәсіліне ғана емес, облыстық деңгеймен, Үкіметпен үйлесімді жұмыс жасауына және бюджеттік жоспарлаудың сапасына тікелей байланысты.
Ол мәслихаттарды «жергілікті парламент» деп атап, оларға нақты бақылау тетіктері берілуі тиіс екенін айтты:
«Егер аудандық мәслихатқа негізгі бақылау өкілеттігін берсек, қаражат та тиімді жұмсалады, бақылау да күшейеді», — деді Әбдіғалиұлы.
Сарапшының пікірінше, бұл демократиядан бас тарту емес, керісінше оны неғұрлым ұтымды әрі нәтижелі дамыту. Тікелей сайлау саяси мәдениет үшін маңызды, алайда аудан деңгейінде ол күшті өкілді органдармен және нақты жауапкершілік жүйесімен қатар жүруі қажет.