“Ашу – қарсылас емес, хабаршы”
Психологтар баланың ашуын басу емес, оның себебін түсінуге тырысу керек дейді. Себебі ашу — баланың “маған қиын”, “мені тыңдаңдар” деген үнсіз дауысы. Егер ата-ана бұл шақыруды елемесе немесе керісінше жазаласа, бала ашуын ішке жинап, кейін оны агрессия, өкпе не тұйықтық түрінде шығара бастайды.
Жазалау – мәселені шешпейді
Кейде ата-аналар “тәртіп үшін” айқайлап, жазалау арқылы баланың мінезін жөндеуге тырысады. Бірақ мұндай тәсіл кері нәтиже береді:
- бала қорқыныш арқылы бағынады,
- өз эмоциясын дұрыс тануды үйренбейді,
- біртіндеп ата-анасына сенімін жоғалтады.
“Мен жаманмын” деген ой қалыптасқан сайын, ол ашуды бақылаудан емес, жасырын кек пен қарсылықсезімінен басқара бастайды.
Түсіну — ең күшті тәрбие құралы
Бала ашуланғанда ең әуелі сабыр сақтау маңызды. Оның ашуын бөліп, “мен сені түсінемін” деген сөз айту — ең әсерлі қадам.
Мысалы:
“Қазір қатты ашуланып тұрсың ғой, иә? Мен сені түсінемін. Бірақ айқайламай сөйлесіп көрейік.”
Бала эмоциясын мойындағанын сезген сәтте, оның бойындағы қарсылық сейіледі. Бұл – сенімнің бастауы.
Эмоция мәдениетін балаға үйрету
Ашуын жасыру емес, оны дұрыс жолмен шығара білуге үйрету – үлкен жауапкершілік. Мысалы:
- сурет салу,
- терең тыныс алу,
“мен ашуландым, өйткені...” деп сөйлеуге үйрету – ашуды қауіпсіз бағытқа бұрады.
Қорытынды
Бала ашуланса, оны жазалау емес, тыңдап, түсінуге тырысыңыз. Себебі түсіну – ең тиімді тәрбие тәсілі. Тәртіпті бала қорқыныштан емес, сенім мен сүйіспеншіліктен туындайды.
