Инновациялық басқару және аймақтық экономиканың жаңа бағыты
Түркістан қаласына «арнайы мәртебе» берілгеннен кейін қаржылық ағындар мен жобалық басқару тетіктері күшейді: қала ЖӨӨ-нің еселеп өсуі, өндіріс көлемінің 10 есеге ұлғаюы және меншікті кірістердің 14 есеге артуы инновациялық жобаларды тарта алатын басқарушылық әлеуетті айқын көрсетті. 2025 жылға арналған қалалық жобалар пакетінде қоғамдық кеңістіктерді жаңғырту, сапалы урбанистика элементтерін енгізу қарастырылған — бұлар технологиялардың (ақылды жарықтандыру, деректерге негізделген қызмет көрсету) тікелей тұтынушыға әсерін күшейтеді.
2025 жылдың көктемінен бері облыс индустриялық жаңғырумен қатар, жаңа өндірістерді технологияландыруға басымдық беріп отыр: жыл басынан бері шамамен $393 млн инвестиция тартылып, құны $644 млн болатын 57 жоба іске қосу жоспарланды (шамамен 7 мың жұмыс орны). Бұл жобаларда энергия тиімділігі жоғары жабдықтар, логистика мен өндіріс процесін «ақылды» жоспарлау элементтері қарастырылған.
ІТ-парк пен техноэкожүйе: өңірдің «жүрегі» болуға ұмтылған жоба
Облыста заманауи ІТ-парк салу жобасы бірнеше рет пысықталып, инвесторлармен келіссөздер жүргізілді. Жобаның мақсаты – өңірде электроника, компьютерлік және электр жабдықтары, тұрмыстық техника мен оптикалық кабель өндірісін (R&D кластерімен бірге) жолға қою, сондай-ақ стартаптарға арналған акселерация инфрақұрылымын құру. ІТ-парк іске қосылғанда «оқу–зерттеу–өндіріс» тізбегін бір жерде түйістіріп, өңірден шығатын технологиялық өнімдердің үлесін арттыру көзделген.
Бұл бастама Turkistan IT Hub айналасына шоғырланған қауымдастықпен табиғи түрде тоғысады: мұнда No-code/Low-code, Freelance school, Startup Academy және AI-preneurs секілді бағыттар ашылып, жастарға тез прототиптеу мен нарыққа шығу мәдениетін үйретеді. Ақпараттық науқандар мен ашық дәрістер хабқа менторлар мен инвесторларды тартуға көмектесіп келеді.
Стартаптар мен инновациялық кәсіпкерлік: сандар мен динамика
Жергілікті ІТ-форумдар мен оқу курстарының нәтижесінде 24 702 тыңдаушы қамтылып, 194 перспективалы стартап-идея ұсынылған. Мұндай көлем – өңірлік нарық үшін айрықша көрсеткіш: ерте кезеңдегі жобалардың сапасын арттыруға, инвесторлармен «шақпақтасуға» жағдай жасайды. Финтех, креатив экономикасы, агротех және GovTech бағыттары белсенді талқыланып, биометрикалық төлем, электрондық идентификация, дербес деректерді қорғайтын технологиялар бойынша бастапқы пилоттар көріне бастады.
Республикалық контекстте венчурлық қаржыландыруға қызығушылықтың артуы (финтехке қарай ауысу) өңірлік командаларға да мүмкіндік терезесін ашады: Turkistan IT Hub пен жоспарланып отырған ІТ-парк жергілікті стартаптарды Astana Hub, халықаралық акселераторлармен байланыстыратын «мост» қызметін атқара алады.
Индустриялық инновациялар: «ақылды» өндіріс пен локализация
Инновация тек бағдарламалық өніммен шектелмейді. Жаңа өндірістерді іске қосуға бағытталған жобаларда энергия үнемдейтін жарықтандыру, заманауи құбыр-клапан жүйелері, тұрмыстық техника жинау мен компоненттер шығару қарастырылуда. Мақсат — Орталық Азия деңгейінде технологиялық инновация орталығы болуға ұмтылу: өндіріс қуатын кезең-кезеңімен ұлғайтып, жергілікті бренд қалыптастыру. Мұндай жобаларда сапаны басқару, цифрлық егіздер (digital twin) және жеткізу тізбегін оңтайландыру сияқты құралдар күтіледі.
Осы бағыттарды қолдауға ел ауқымында да ресурстар тартылып жатыр: Үкімет 2,3 трлн теңгелік 45 ірі индустриялық жобаны іске асырып, 20 мыңға жуық жұмыс орнын құру жоспарларын жариялады; мұндай күн тәртібі өңірлік локализацияға, кооперацияға және жеткізушілер тізбегіне серпін береді.
Туризм және қала кеңістігі: инновация қолданбалы салаға айналғанда
Туристік инфрақұрылым мен қызмет сапасын көтеру — Түркістанның табиғи басымдығы. 2025 жылғы ұлттық деректерде туризмге инвестиция айтарлықтай өсіп, сектор жаңа сервистік модельдерге көшіп келеді. Қала ішінде қоғамдық кеңістіктерді жаңарту, цифрлық навигация, ақылды жарықтандыру, онлайн-сервис пен динамикалық бағалау жүйелері енгізілуде. Бұл — туристік тәжірбиені ыңғайлы ету арқылы инновацияның нақты қайтарымын арттыру стратегиясы.
AgriTech, EdTech, GovTech: өңірдің үш тірегі
AgriTech. Су тапшылығы мен еңбек өнімділігі мәселелерін шешуде датчиктерге негізделген суару, далалық мониторинг, өнімділік болжамы сияқты шешімдер қажет. 5G/LPWAN желілерінің кеңеюі фермерлік шаруашылықтарға деректерді нақты уақыт режимінде жинап, талдауға жол ашады. (Өңірлік инфрақұрылым жаңалықтары мен агро-цифрландыру логикасы осы трендті қолдайды.)
EdTech. Инновациялық жәрмеңкелер мен ІТ-мектептерде тәжірибелік жобалар көбейіп, оқушы-студенттердің робототехника, жасанды интеллект, мобильді қосымша әзірлеу бағыттарында прототиптер жасауы — болашақ кадр қорын нығайтады.
GovTech. Цифрлық трансформация марапаты өңірдің мемлекеттік қызметтерді жеңілдетуге бағытталған пилоттарын да айқындады: ведомствоаралық құжат айналымын автоматтандыру, смарт-мониторинг, «бір терезе» қағидатымен онлайн қызметтерді толықтыру. Мұндай шешімдер күнделікті транзакциялық шығынды азайтып, бизнеске «реттеуші құмсағатты» қысқартады.