IT-білім беру: жаңа мектебтер мен хабтар
Облыста бірінші көпсалалы IT мектебі ашылды. Turkistan Hub ғимаратында орналасқан Dosti IT School мектебі 20-дан астам курсты қамтып, бір уақытта 80-ден астам оқушыны оқыта алады. Мұнда робототехника кабинеттері, заманауи құрал-жабдықтар бар және оқыту бағдарламалары халықаралық байқаулардың жеңімпаздары мен сандық технология мамандары әзірлеген .
Сонымен қатар, IT маман даярлайтын тағы бір мектеп ашу жоспарланған. Ол Цифрландыру басқармасындағы Цифрлық даму орталығы негізінде жұмыс істеуге дайындалып жатыр. Мұнда веб-әзірлеме, iOS/Android қосымшалар, анимация және Java негіздерінде курс алу мүмкіндігі болады, жыл сайын 20 000-ға дейін жас маманды қамту көзделуде .
Халықаралық ынтымақтастық пен компания филиалдары
Түркістан облысы IT-секторын дамыту мақсатында «EPAM Systems» америкалық компаниясымен әріптестік орнатуды көздейді. EPAM цифрлық инженерия мектебінің тәжірибесін өңірге енгізу туралы келіссөздер жүргізілді .
Сонымен қатар, облыс әкімдігі Қытай компанияларымен халықаралық технопарк құруды талқылап, өңірдің IT брендингі мен өндірістік-инновациялық экожүйесін дамытуға бағытталды .
Бұған қоса Оңтүстік Кореяның Woosong IT университетінің филиалы ашылмақшы. Бұл білім мен зерттеу инфрақұрылымын күшейтіп, IT саласына жаңа таланттарды тарту үшін маңызды бастама .
Аймақтық форумдар мен жәрмеңкелер
2024 жылдың тамызында өңірде өткен “Инновациялық жобалар жәрмеңкесі” аясында Matatalab, Gode Play, Tolem, IoT board, Codrone сияқты жобалар таныстырылды. Осы жобалар BilimLand, Face ID, «Е-кітапхана» және «Е-асхана» құралдарымен бірге білім беру жүйесін айтарлықтай цифрландыруға жәрдемдесті .
Аймақ сонымен қатар Digital Transformation Conference 2025 кезінде «Жылдың цифрлық трансформациясы» номинациясын алды. Бұл — 149 елдімекенді интернетпен қамтамасыз ету, 5G технологиясын енгізу, ЖИ-мектептер ашу және IT-хаб экожүйесін дамыту бойынша нақты жетістіктердің белгісі .
Турнирлер мен байқаулар: IT-мәдениетті қалыптастыру
Түркістанда “мобильді робототехника” бағытында IT және робототехника чемпионаты өткізілді. Алматы, Шымкент, Ақтөбе, Қарағанды, Шығыс Қазақстан және өңірлердің WorldSkills жеңімпаздары қатысты. Бұл шара жастардың IT-қабілеттерін арттырып, өндірістік база қалыптастыруға бағытталды .
Инфрақұрылым және қаржылық көрсеткіштер
Облыстағы ақпарат пен байланыс қызметтерінің көлемі 2024 жылы 10,1 млрд теңгеге жетіп, өткен жылмен салыстырғанда 114 % өсімді көрсетті — елімізде көш бастап тұрған өңірлердің бірі .
Түркістан – IT-дамудағы алдыңғы жолда
Түркістан облысы IT-технологияларды енгізуде бірнеше бағытта соңғы жылдары айтарлықтай ілгерілеп келеді:
Білім беру: IT мектебі мен жоспарланған курстар арқылы 20 мың маманды цифрлық сауаттылыққа дайындау.
Халықаралық ынтымақтастық: EPAM Systems, Woosong университеті мен технопарк инициативалары.
Инновациялық мәдениет: AI-мектептер, IT-жәрмеңкелер мен чемпионаттар арқылы.
Инфрақұрылым мен экономика: Ақпараттық қызметтерде жоғары өсім, IT-хаб пен стартап экожүйесі қалыптасуда.
Облыс осы қарқынды сақтай отырып, қазақстандық IT-көшбасшылардың қатарынан орын алуға толық мүмкіндікке ие.
Айта кетелік былтыр 9 тамызда Алматыда Түркістан облысындағы IT саласының мүмкіндіктері таныстырылды. Мемлекет басшысының елімізді жаһандық цифрлық технология орталығы ретіндегі орнын нығайту туралы тапсырмасын жүзеге асыру бағытында Түркістан облысы IT секторын дамыту үшін белсенді жұмыс істеп жатыр. Татарстан Республикасына жұмыс сапары ақпараттық технологиялар саласындағы мүмкіндіктерді кеңейту жолындағы маңызды қадам. Бұл бағытта облысымызда белсенді жұмыстар жүргізіліп жатыр. Инновациялар мен технологиялық бағытынба ынталандыруда – IT-стартаптарды құру және қолдау да маңызды рөл атқарады.
Үш күнге созылатын бұл жиынға еліміздің барлық аймағынан IT саласына қызығушылар келіп, жан-жақты идеялармен бөлісуде. Алматы қаласында Most hub Almaty-ның ұйымдастыруымен «Qrltai hackathon startup weekend» іс-шарасы өтуде. Аталған жиынға Түркістан облысынан Цифрландыру, мемлекеттік қызметтер көрсету және архивтер басқармасының басшысы Марат Айнабеков қатысып жатыр. Үш күнге созылатын бұл жиынға еліміздің барлық аймағынан IT саласына қызығушылар келіп, жан-жақты идеялармен бөлісуде. Шара барысында жасанды интеллектінің тиімді тұстары түсіндіріліп, chatgpt бағдарламасының мүмкіндіктері айтылды. Хакатон аясында: – Мемлекеттік сатып алуларды ұйымдастыру барысында туындайтын субъективті факторларды төмендету мақсатында жасанды интеллект мүмкіндіктерін қолдананатын бағдарламалық шешім әзірлеу, – Бейнебақылау камераларынан алынатын ақпараттарды ақылды шешімдер арқылы талдау жүргізуге (іздеуде жүрген қылмыскерлерді анықтау, өрт шығу, су басу, қылмыстық мінез-қылықтарды, сипаттамалар арқылы жоғалған адам, заттарды анықтау) арналған бағдарлама жасау концептуалды жобалары әзірленді. Аталған шешімдер алғаш болып пилоттық түрде Түркістан облысында сыналатын болады.
Сондай-ақ, былтыр 8 қазанда Түркістан облысының әкімі Дархан Сатыбалдының тапсырмасымен Астана қаласында Түркістан облысы әкімі аппараты басшысы Еркеғали Әлімқұлов Америка Құрама Штаттарының Пенсильвания штатындағы «EPAM Systems» американдық IT компаниясының басқарма төрағасы Аркадий Добкинмен кездесті. Тараптар Түркістан қаласында технологиялық және білім беру орталығының, сондай-ақ «EPAM Systems» филиалының ашылуын талқылады.
Кездесу барысында Түркістан облысы және ондағы білім саласы туралы, ІТ саласын жетілдіру бойынша әріптестік орнату бойынша келіссөздер жүргізілді. Аркадий Добкин ЕРАМ цифрлық инженерия мектебінің ерекшелігі мен мүмкіндіктеріне тоқталып, әріптестік орнатуға ниет білдірді.
– Қазақстанға қош келдіңіз! Біздің кездесуіміз «EPAM Systems» компаниясы мен Қазақстан Республикасының Түркістан облысы арасындағы жаңа және жемісті қарым-қатынастардың бастамасы болады деп сенемін. Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев Қазақстан халқына Жолдауында білікті мамандарды даярлау арқылы Қазақстанды IT елге айналдырудың стратегиялық маңызын атап өтті. Бұл бағытта біз Түркістан облысында білім беру сапасын арттыру бойынша белсенді жұмыс жүргізіп жатырмыз. Түркістан облысы еліміздің оңтүстігінде орналасқан. Облыстың әкімшілік орталығы – Түркістан қаласы. Түркістан – ғасырлар бойы қазақ халқының тарихында орасан зор рөл атқарған Орталық Азиядағы ең көне қалалардың бірі. Бүгінде Түркістан облысы бұл мұраны сақтап қана қоймай, белсенді түрде дамытып келеді. Облыс мектептерінде 522 мың оқушы білім алуда. Біздің облыс түлектер саны бойынша елімізде көшбасшы. Яғни, былтыр 32,6 мың түлек оқу орындарын бітірген. Түркістан қаласында екі халықаралық университет жұмыс істейді. Екі университет те әртүрлі салаларда білім ұсынады және аймақтағы маңызды білім беру орталықтары болып табылады. IT саласының Америкадағы ең мықты компаниясының Түркістанға келіп жұмыс істеуіне тілектеспіз. Жастарымыз білімді, білікті болса, нағыз бәсекеге қабілетті болары сөзсіз, – деді Еркеғали Әлімқұлов.
Түркістан қаласында екі халықаралық университет бар. Атап айтқанда, Қожа Ахмет Ясауи атындағы халықаралық қазақ-түрік университетінде 8 мыңға жуық студент білім алуда. Оның ішінде, 5 782 азамат Түркістан облысының тұрғындары болса, 2 211-і – басқа қалалар мен шет елдерден келген азаматтар.
Халықаралық туризм және қонақжайлылық университетінде 2 980 студент оқиды. Оның ішінде, Түркістан облысының тұрғындары 1 932 болса, 1 048 студент басқа өңірлерден келген.
Түркістан облысында білім саласын, оның ішінде бәсекеге қабілетті ІТ мамандарын даярлауға үлкен мән берілуде. Осыған байланысты 2024 жылғы наурыз айында Түркістан облысының делегациясы Корея Республикасына жұмыс сапарымен барған болатын. Сапар аясында Түркістан облысының әкімі Дархан Сатыбалды «WOOSOONG» білім беру қорымен Түркістан қаласында IT университетінің филиалын ашу бойынша келіссөздер жүргізді. Нәтижесінде, маусым айында «WOOSOONG» университетінің делегациясы Түркістан облысына іссапармен келді. Кездесу барысында «WOOSOONG» білім беру қорының төрағасы Ким Сун Кюнмен Түркістан облысының әкімі Дархан Сатыбалдының арасында Түркістан қаласында университет құру туралы келісімге қол қойылды. Қазіргі уақытта университет ғимаратына жөндеу жұмыстары жүргізілуде. Нысанның құрылысын аяқтау 2025 жылға жоспарланған.
EPAM Systems – 1993 жылы құрылған беларуссиялық тамыры бар американдық ІТ компаниясы. Беларуссияның жоғары технологиялар паркінің резиденті тапсырыс бойынша бағдарламалық жасақтама өндіреді, кеңес беру қызметін көрсетеді. Компанияның Штаб-пәтері Пенсильвания штатының Ньютаун қаласында орналасқан және оның филиалдары әлемнің 40-тан астам елінде бар. Компанияның айналымы – 5,5 млрд. АҚШ доллары.
Айта кетелік, 2023 жылы Түркістан облысының әкімі Дархан Сатыбалдының тапсырмасына сәйкес облыс орталығында арнайы IT Hub ашылды. Облыстағы бірінші көпсалалы IT мектебі жоғары білікті мамандарды дайындауға бағытталған. Turkistan Hub ғимаратында орналасқан жаңа білім ұясының жұмысымен танысқан облыс әкімі Дархан Сатыбалды IT саласындағы өңірдің үздік жастарымен кездесті. Замануи Dosti IT School мектебінде 20-дан астам бағытта курстар бар.
Жаңа білім ошағында IT саласы бойынша халықаралық және республикалық байқаулардың жеңімпаздары, цифрлық саланың майталмандары жаттықтырады. Онда бір уақытта 80-нен астам баланы оқытуға мүмкіндігі бар.
Мектеп заманауи құрал-жабдықтармен және робототехника кабинеттерімен жабдықталған. Оқушылар үшін балаларда цифрлы білім мен дағдыларды дамытуға бағытталған арнайы білім беру бағдарламалары әзірленген. Облыс әкімі IT саласын жетік меңгеруді ауыл мектептерінде кеңінен таратуды атап өтті.
— Елімізде білім саласындағы цифрландыруға көп көңіл бөліп отыр. Аталған салада кәсіби мамандарға деген сұраныс өте жоғары. Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың жоғары білікті IT маман даяурлау міндетін қойғаны белгілі. Осы бағыттағы жұмыстар тоқтамайды. Біз балаларды цифрландыруға үйретуді қолдауымыз керек. Ол үшін ІТ мектептерді кеңінен ашуды қолға алуымыз керек,-деді Түркістан облысының әкімі Дархан Сатыбалды.
ІТ мектептердің ерекшелігі – ІТ технологиялар саласындағы мамандану, ерте профильдеу, робототехника мен бағдарламалауды тереңдетіп оқыту, 5D модельдеу. Жыл сайын IT мектептердің саны арта береді. Инвесторлар қосымша тағы екі мектеп ашуды жоспарлауда.
Мектепте 10 жастан бастап білім алуға болады. Оқушылар әлемдік деңдейгегі компаниялар пайдаланатын С++ және Python бағдарламаларымен жұмыс істеп үйренеді. Кәсіптік бағдарламалау курстары микроконтроллер платформаларын басқаратын жүйелер үшін бағдарламалық жасақтама жасауды үйретуге арналған. Сондай-ақ Google компаниясының Android операциялық жүйесі негізінде планетадағы мобильді құрылғылардың 88% және әлемдегі барлық телефондардың шамамен 70% жұмыс істейді Android бағдарламалау курстарын үйренеді. Және мектепте робототехника мен Blender 3D модельдеу курстары ашылған. NGT Lab лабораториясында жұмыс орнында зертханалық немесе практикалық сабақтар өткізуге арналған.
Түркістан облысының әкімі Дархан Сатыбалдыға көрме залында мехатроника өнімдері, яғни программалау, электроника, механика, электрика және пневматика өнімдері таныстырылды. Көрмеде өндірістік робототехника бойыша әзірленген жабдықтар мен құрылғылар, жасанды интеллектте жұмыс жасайтын роботтар, автоматтандыру және басқару стендтері, оң жақ орта бөлікте роботты автомобильдер мен қарапайым роботтар жүретін арнайы полигон қойылған. Сонымен қатар «Сергек» камералары мен жаңадан құрылған IoT датчигі макеті мен ҚР өңірлерде орнатылған камералар санын корсететін ҚР интерактивті картасы көрсетілді.
Облыс әкімі Түркістан облысының 109 бірыңғай байланыс орталығының жұмысымен танысты. Мұнда облыс көлемінде халықтан келіп түскен өтінімдерді қабылдап, кеңес беру, мәселелерді шешу бойынша жұмыстар жүргізеді.
Сондай-ақ облыс әкімін «Tel Service» компаниясының жұмысымен таныстырды. Компания арнайы спутникті тарелка қою арқылы техникалық мүмкіндігі жоқ ауылды елді мекендерге «КазСат 3» спутнигі арқылы 10 мбит/с жылдамдықтағы интернетке қол жеткізуге мүмкіндік береді.
Сондай-ақ, былтыр 24 маусымда Түркістан облысының әкімі Дархан Сатыбалды бастаған делегация Татарстан Республикасына жасаған жұмыс сапары аясында Иннополис қаласына барды. Иннополис қаласының мэрі Дмитрий Вандюковпен және Университет директорының орынбасары Искандер Бариевпен кездесіп, заманауи білім ордасымен танысты, деп хабарлайды Dalanews.kz Түркістан облысы әкімінің баспасөз қызметіне сілтеме жасап.
Ғылым мен IT технологияларды дамытуды, жасанды интеллект пен робототехника саласындағы және инновациялық аумақтарды құруда тәжірибесімен бөлісу ынтымақтастығын қарастыру туралы талқылады.
Иннополис университеті ақпараттық технологиялар және робототехника саласындағы білім беру мен зерттеулерге маманданған жоғары білім беру ұйымы. Заманауи ЖОО-да барлық академиялық бағдарламалар ағылшын тілінде жүргізіледі, ал мамандықтар ақпараттық технологиялармен тығыз байланысты. Университет Ресейдегі 300-дей жетекші IT-компаниялармен біріккен 17 зертханасы мен 9 даму орталығы бар ғылыми орталық. Оқыту ағылшын тілінде жүргізіледі.
Мемлекет басшысының елімізді жаһандық цифрлық технология орталығы ретіндегі орнын нығайту туралы тапсырмасын жүзеге асыру бағытында Түркістан облысы IT секторын дамыту үшін белсенді жұмыс істеп жатыр. Татарстан Республикасына жұмыс сапары ақпараттық технологиялар саласындағы мүмкіндіктерді кеңейту жолындағы маңызды қадам. Бұл бағытта облысымызда белсенді жұмыстар жүргізіліп жатыр.
Сондай-ақ сапар барысында өңір делегациясы «Иннополис» арнайы экономикалық аймағымен танысты. Бұл озық инновациялық шешімдер әзірленетін және коммерцияланатын аймақ. АЭА негізгі нысаны технопарк кеңселері мен даму орталықтары бар заманауи, көп функционалды кешен болып табылады. Мұнда IT компанияларды дамуына барлық қолайлы жағдайлар жасалған, жаңа перспективалы жобалар да, ірі ресейлік және халықаралық IT-компаниялар да шоғырланған. АЭА алаңдарының жалпы аумағы — 311 га.
Инновациялар мен технологиялық бағытынба ынталандыруда – IT-стартаптарды құру және қолдау да маңызды рөл атқарады. Осыған орай, тәжірибе алмасу мақсатында делегация Башир Рамеев атындағы ІТ-паркке арнайы барды. Парк базасында коворкинг, цифрлық кітапхана, балалар технопаркі, стартап хаб, киберпарк аренасы және т.б. бар.
Иннополис – Қазан қаласы агломерациясы аумағында тұрғызылған заманауи қала. Онда Иннополис университеті мен «Иннополис» ерекше экономикалық аумағы бар. Мәскеу жанындағы Сколково және Новосібірдегі Кольцово аумақтарымен қатар, Ресейдегі IT технологияларды дамыту мақсатында тұрғызылған ғылыми-өндірістік аумақтардың бірі.
Түркістан облысынан барған делегация Татарстанның өндіріс орындарын аралайды. Инвесторлармен нақты келісімдер жасайды деп күтілуде. Әсіресе, ІТ саласы мен ауыл шаруашылығындағы озық технологиялар мен жобаларға басымдық беріледі.
Айта кетелік, Қала әкімдігіне қарасты барлық құрылымдық бөлімшелердің компьютерлері заманауи антивирустық бағдарламалармен жабдықталған.
Әлемдік тәжірибе көрсеткендей, ақпараттық қауіпсіздікті елемеу мемлекет үшін де, қоғам үшін де үлкен қатер төндіреді. Осыған орай Қазақстанда ұлттық деңгейде кешенді бағдарламалар қабылданып, барлық өңірлерде, соның ішінде Түркістан қаласында да жүйелі жұмыстар жүргізіліп келеді. Қала әкімдігі ІТ-технологияларды енгізу арқылы қауіпсіздік деңгейін арттыруға, кибершабуылдардың алдын алуға бағытталған нақты қадамдар жасап отыр.
Қала әкімдігіне қарасты бірқатар мекемеде ғимаратқа кіруді басқару және бақылау жүйесі енгізілді. Бұл жүйе ғимараттарға рұқсатсыз кірудің алдын алып қана қоймай, қызметкерлердің жұмыс уақыты мен қозғалысын бақылауға мүмкіндік береді. Жүйенің тиімділігі мекемелердің ішкі қауіпсіздігін күшейтіп қана қоймай, еңбек тәртібін сақтауға да ықпал етіп отыр.
Сонымен қатар, ақпараттық қауіпсіздікті сақтау мақсатында тұрақты түрде ішкі мониторинг жұмыстары жүргізіліп тұрады. Әр ай сайын өткізілетін тексерулер барысында компьютерлердің қорғаныс жүйелері, ақпараттардың қауіпсіздік талаптарына сәйкестігі, мәліметтердің сыртқа таралмауы және рұқсатсыз бағдарламалардың қолданылмауы қатаң қадағаланады. Бұл жүйелі бақылау ақпараттық қауіпсіздіктің негізгі кепілі болып отыр.
Түркістан облысының Цифрландыру, мемлекеттік қызметтер көрсету және архивтер басқармасының бастамасымен қала әкімдігіне қарасты барлық құрылымдық бөлімшелердің компьютерлері заманауи антивирустық бағдарламалармен жабдықталды. Бұл шара ақпараттық жүйелерді зиянды кодтардан қорғап, интернет арқылы таралуы мүмкін қауіптердің алдын алуға мүмкіндік береді. Әсіресе мемлекеттік қызмет көрсету саласында мұндай қорғаныс механизмдерінің болуы аса маңызды, себебі тұрғындардың жеке деректері мен құжаттары сенімді қорғалуы қажет.
Осы бағыттағы жұмыстар Түркістан қаласында да өз жалғасын табуда. Жоғарыда аталған шаралар тек қана қауіпсіздікті арттырып қоймай, тұрғындарға көрсетілетін мемлекеттік қызметтердің сапасын жақсартуға да ықпал етіп отыр.
Алдағы уақытта қала әкімдігі ақпараттық инфрақұрылымды одан әрі жетілдіруді және заманауи бағдарламалық шешімдерді енгізуді жоспарлаған. Бұл Түркістанның өңірлік деңгейде ғана емес, республикалық деңгейде де цифрландыру көшбасшыларының қатарына қосылуына жол ашады.
Қорыта айтқанда, Түркістан қаласында ІТ-технологияларды енгізу мен киберқауіпсіздікті күшейту бағытында атқарылған жұмыстар Мемлекет басшысының Жолдауларында айтылған цифрландыру саясатына толық сәйкес келеді. Цифрлық шешімдер тек қолайлылық үшін емес, елдің ақпараттық қауіпсіздігі мен ұлттық мүддесін қорғаудың басты құралы болып отыр.