Бүгінгі таңда қоғамдық тұрақтылық пен азаматтық бейбітшілік – кез келген елдің дамуы мен өркендеуінің басты шарты. Бұл қағиданы берік ұстанған Қазақстанда, соның ішінде Түркістан қаласында да құқықтық тәртіп пен заң үстемдігіне құрметпен қарау – мемлекеттік саясаттың басым бағыттарының біріне айналды.
Мемлекеттік органдардың, қоғамдық ұйымдардың және халықтың бірлескен күшімен қалада заң бұзушылыққа мүлдем төзбеушілік мәдениеті сәтті қалыптасып келеді.
Заңға құрмет – сана деңгейін көрсетеді
Қоғамның құқықтық мәдениеті – оның өркениеттік даму деңгейінің айнасы. Түркістанда бұл бағытта құқықтық түсіндіру және ағарту жұмыстары жүйелі жүргізіліп жатыр. Әрбір азаматтың құқықтық сауатын арттыруға бағытталған семинарлар, дәрістер, тренингтер ұйымдастырылуда. Мектеп пен ЖОО деңгейінде құқық негіздері, азаматтық жауапкершілік, құқық қорғау органдарының қызметі тақырыптары кеңінен қамтылуда. Қаланың барлық аудандарында «Құқықтық ақпарат бұрыштары», «Құқық кеңесшісі күні» сынды шаралар жұмыс істеуде.
Осылайша, Түркістанда заңды білу, құрметтеу және орындау – күнделікті дағдыға айналып келеді.
Құқық бұзушылыққа нөлдік төзімділік қағидаты
Қаланың құқық қорғау және әкімшілік органдары ұсақ құқық бұзушылықтар мен қоғамға жат қылықтарға да бейжай қарамауға үндейді. Бұл бағытта тұрғын үйлер ауласында тәртіп бұзушыларды анықтайтын бейнебақылау жүйелері орнатылған. Қоғамдық орындарда ішімдік ішу, қоқыс тастау, жолды белгіленбеген жерден кесіп өту секілді әрекеттерге жоғары жауапкершілікпен қарау талап етіледі. «Қоғамдық тәртіп – ортақ іс», «Тәртіпке бағынған – құл болмайды», «Әр азамат – тәртіп күзетшісі» сынды ақпараттық-насихат кампаниялары тұрақты жүргізілуде. Нәтижесінде тұрғындар өз ауласында, көшесінде тәртіпсіздікке жол бермеу үшін белсенді әрекет етуде. Бұл – шынайы азаматтық ұстанымның көрінісі.
Жастармен жүйелі жұмыс – болашаққа инвестиция
Заңды құрметтейтін қоғам – бала тәрбиесінен басталады. Түркістанда жас буынды құқықтық санаға баулуда. "Адал ұрпақ", "Жас сақшы", "Құқық әлемі" клубтары сәтті жұмыс істейді. Полиция қызметкерлері, прокурорлар мен судьялар мектептер мен колледждерде құқықтық ашық сабақтар өткізуде. Құқықтық олимпиадалар, эссе байқаулары, сахналық қойылымдар арқылы заң мен әділет ұғымы балалардың санасына сіңірілуде. Жоғарғы сынып оқушылары мен студенттер қалалық сот пен полиция бөлімшелерінде экскурсия өткізіп, құқық қорғау жүйесімен танысып келеді.
Бұл бастамалар болашақ азаматтардың заңға құрметпен қарауына, заң бұзушылыққа қарсы көзқарас қалыптастыруына ықпал етуде.
Азамат пен билік арасындағы ашық диалог
Қоғамның заңға деген құрметі құқық қорғау және мемлекеттік органдардың ашықтығы мен әділдігіне де байланысты. Осы мақсатта Түркістанда «Халықпен 100 сұрақ», «Полиция және қоғам», «Қоғамдық бақылау» форматындағы кездесулер жиі ұйымдастырылады. Әлеуметтік желіде полиция мен әкімдік парақшаларында тұрғындар тікелей хабарласып, құқық бұзушылық жайлы ақпарат бере алады. Қалалық прокуратурада қоғамдық қабылдаулар мен сенім жәшіктері арқылы арыз-шағымдарды қабылдау жүйелі жолға қойылған. Құқық қорғау саласы қызметкерлері қоғам алдында есеп беріп, тұрғындардың сұрақтарына жауап береді. Мұндай тәжірибе әділетті қоғам мен билікке деген сенімді арттыруға үлкен әсер етуде.
Ақпараттық технология мен инновация
Цифрлық жүйелер құқықтық тәртіпті сақтау мен құқық бұзушылықтардың алдын алуда тиімді құралға айналды. Қала көшелерінде "Сергек" камералары орнатылып, жол ережелерін бұзу, қоғамдық тәртіпке нұқсан келтіру деректері автоматты түрде тіркеліп отырады. E-Protokol, eGov, Smart Police секілді жүйелер арқылы құқық қорғау органдарына жүгіну, арыз жазу, хат жолдау мүмкіндігі кеңейді. Азаматтар өз құқықтары мен міндеттері туралы ақпаратты онлайн оқулықтар, бейнероликтер арқылы ала алады. Бұның бәрі қоғамдағы құқықтық сауаттылық пен тәртіпке деген қатынасты күшейтуде.
Қоғамдық институттардың белсенділігі
Құқықтық мемлекет құру ісінде тек полиция мен сот емес, азаматтық қоғам институттары мен қарапайым тұрғындар да белсенді рөл атқарады. Ардагерлер кеңесі, әйелдер ұйымдары, волонтерлік қозғалыстар құқықтық тәртіпке қатысты іс-шараларға қатысып келеді. Қоғамдық инспекторлар мен көшбасшылар аулаларда, мектептерде, қоғамдық көліктерде тәртіп бұзушылықтарды тіркеп, тиісті органдарға хабарлайды. «Ашық сот процестері», қоғамдық тыңдаулар тәртіпті сақтаудағы халықтың рөлін арттырды.
Болашаққа бағыт
Түркістан қаласы құқықтық мәдениет қалыптастыру жолында көптеген ілгерілеушілікке қол жеткізді. Алайда, қоғамды заң мен тәртіпті қатаң сақтау жолына толықтай бағыттау үшін келесі қадамдар өзекті:
- Құқықтық тәрбие сабақтарын балабақшадан бастап енгізу;
- Тәртіп бұзушыларға қатысты әлеуметтік әсері бар жаза түрлерін қолдану (қоғам алдында кешірім сұрату, қоғамдық жұмыс);
- Қоғамдық орындарда құқықтық жарнамаларды, QR-код арқылы заң нормаларын оқу мүмкіндігін кеңейту;
- Жеке азаматтардың құқық қорғау мәдениетін дамыту үшін жыл сайынғы құқықтық мәдениет фестивальдерін өткізу.
Түйін
Түркістан қаласы бүгінде тәртіп пен заңды сыйлайтын, кез келген құқық бұзушылыққа бейжай қарамайтын жаңа буын қоғамды қалыптастырып келеді. Бұл – білімнің, тәрбиенің, ашықтықтың және жүйелі мемлекеттік саясаттың нәтижесі. Әрбір азамат заңға мойынсұнған елде ғана әділеттілік пен қауіпсіздік орнайтынын терең түсіне бастады. Ендеше, Түркістан – тәртіп пен парасаттылық мәдениеті орныққан қала ретінде алда келе жатқанын сеніммен айтуға болады.