Тәуелсіз мемлекеттің ең басты ұстанымы — заң үстемдігі мен әділеттілік. Ал осы қағидатты жүзеге асыратын негізгі институт — құқық қорғау және арнайы органдар. Қоғам мен мемлекет арасындағы сенім деңгейінің көрсеткіші көбіне полиция, прокуратура, ҰҚК секілді органдардың жұмысына байланысты бағаланады. Соңғы жылдары Түркістан қаласында бұл бағытта түбегейлі өзгерістер мен оң нәтижелер байқалып отыр.
Құқық қорғау органдарына деген сенім артуы – бұл кездейсоқ процесс емес, бұл – жоспарлы реформалар, халықпен ашық жұмыс, цифрландыру және кәсіби біліктілікті арттырудың нақты жемісі.
«Халық үніне құлақ асатын мемлекет»
Президент Қасым-Жомарт Тоқаев ұсынған «Халық үніне құлақ асатын мемлекет» тұжырымдамасы Түркістанда толық жүзеге асырылуда. Полиция департаменті, прокуратура, ҰҚК және өзге де органдар азаматтардың сұрақтарына тез және нақты жауап беретін, ашық есік күндерін, көшпелі қабылдауларды, әлеуметтік желі арқылы онлайн диалог жүргізетін жүйелерді тұрақты енгізді. Мысалы, Түркістан облыстық полиция департаментінің басшылығы апта сайын тұрғындарды жеке қабылдайды, ал әлеуметтік желідегі парақшаларында азаматтар кез келген сұраққа нақты жауап ала алады.
Қылмыс деңгейі төмендеп келеді
Құқық қорғау органдарына деген сенім артуының негізгі себептерінің бірі – қоғамдық қауіпсіздіктің нақты жақсаруы. 2024 жылғы деректерге сүйенсек, Түркістан қаласында ауыр қылмыстар саны 12%-ға, ұсақ құқық бұзушылықтар 18%-ға, жол-көлік оқиғалары 15%-ға төмендеген. Бұл — бейнебақылау жүйесінің кеңеюі, жедел топтардың жұмысы және учаскелік полиция инспекторларының белсенділігінің нәтижесі.
Полиция — қорқытатын емес, қорғайтын күш
Бұрын полиция қызметкерлері халық тарапынан сынға жиі ілігетін болса, қазір қоғамдағы көзқарас біртіндеп оң бағытқа өзгеріп келеді. Бұл бірқатар факторлардың арқасында жүзеге асуда. Атап айтқанда, полиция форматы сервистік модельге көшуде, яғни халыққа қызмет көрсету қағидаты басым. Жаңа мамандар іріктеуде моральдық және кәсіби критерийлер қатаң сақталады. Қызметкерлер медиация, құқықтық психология, дағдарыс жағдайларын басқару сияқты бағыттарда қосымша білім алады.
Сонымен қатар, полиция мен прокуратураның ақпараттық ашықтығы, жергілікті арналар мен сайттар арқылы есеп беруі тұрғындардың көкейіндегі күмәнді сейілтуде.
Сыбайлас жемқорлықпен күрес – басты сенім факторы
Халықтың құқық қорғау органдарына сенбеуінің басты себебі – сыбайлас жемқорлық болатын. Бұл бағытта Түркістанда мемлекеттік қызметтерді 90%-дан астамы электронды форматқа көшірілді. «Antikor Ortalygy» мен «Сервистік әкімдік» жобалары арқылы азаматтар делдалсыз, ашық қызмет алуда. Сыбайлас жемқорлыққа қатысы бар тұлғалар жоғары лауазымда болса да жауапқа тартылуда, бұл – халық үшін әділеттіліктің белгісі.
Қоғамда «ешкім де заңнан биік емес» деген түсінік қалыптасып келе жатыр.
Қоғамдық қолдау және әлеуметтік серіктестік
Құқық қорғау жүйесінің тиімділігін арттыруда тек мемлекет емес, азаматтық қоғам институттары да белсенді рөл атқаруда. Қоғамдық кеңестер полиция қызметін бақылауға қатысады. Азаматтық бақылаушылар, еріктілер, журналистер құқық бұзушылыққа қатысты фактілерді ашық жариялайды. "Қоғамдық сенім кеңестері", "Полиция – халықпен" форматындағы кездесулер дәстүрге айналды.
Мысалы, жастар ресурстық орталықтары мен мектеп оқушылары қатысатын «Жас сақшы», «Адал ұрпақ» жобалары жас буынның құқықтық мәдениетін арттырып, полицияға деген көзқарасты түбегейлі өзгертіп келеді.
Цифрландыру және тиімді қызмет
Құқық қорғау органдары қызметін цифрландыру халықпен сенімді қарым-қатынас орнатудың негізгі тетігіне айналды. Түркістанда «Сергек» бейнебақылау жүйесі қылмыстың ашылу көрсеткішін арттырды. «102» мобильді қосымшасы арқылы жедел хабар беру мүмкіндігі кеңейді. «E-Protokol», «Сот кабинеті», «eGov» арқылы арыз-шағым беру жолдары жеңілдетілді.
Бұл – тек қызмет көрсету жылдамдығын арттырып қана қоймай, ашықтықты, әділдікті қамтамасыз етуде маңызды рөл атқаруда.
Болашаққа бағдар: тұрақты даму мен сенімді жүйе
Сенім — бір реттік шарамен орнамайды. Ол күнделікті кәсіби жұмыс, әділ шешім, ашық диалог арқылы қалыптасады. Түркістан қаласының құқық қорғау құрылымдарына артылған сенімнің артуы – осы ұзақ жолдың көрінісі.
Алдағы уақытта:
- Қызметкерлерді халықаралық стандарттар бойынша оқыту;
- Қоғаммен онлайн және оффлайн диалогты кеңейту;
- Азаматтардың құқықтық сауатын арттыру арқылы бірлескен жауапкершілік мәдениетін қалыптастыру көзделіп отыр.
Қорытынды
Бүгінгі таңда Түркістан қаласында құқық қорғау және арнайы органдар — халықтың сеніміне ие, қоғамдағы тұрақтылықтың кепілі болып отыр. Бұл – реформалардың, жүйелі жұмыстың және ең бастысы, адамға бағытталған жаңа көзқарастың нәтижесі. Халықтың сенімі – биліктің беделі. Сенім артқан сайын заң үстемдігі бекиді, ал заң үстемдігі бар жерде — әділет пен өркендеу бар.