Бірақ Колбиннің ол қалада қалдырған ізі естеліктен ғана тұрмайды. Ол Ульяновскіде некесіз қызын тастап кеткен. Қазір сол қыз – табысты кәсіпкер. Әкесінің кім екенін жақсы біледі.
Ақ пен қараның арасы
Бұл адамның тағдыры – бір-біріне мүлде кереғар екі әлемнің тоғысқан тұсы іспетті. Партияның тәртіпті сарбазы, отбасы үшін жанталасқан жар, балажан әке – және сол сәтте жалғыз, сәтсіз, сүйіспеншіліксіз өткен өмір. Геннадий Васильевич өмірінің соңында өз үйінде, жақындарының ортасында көз жұмуды армандады. Бірақ соңғы сәтінде ол Мәскеу метросының вагонында жалғыз қалды. Мәйіті бес күн өткен соң ғана анықталып, ешкім оны іздемеген. Тұлғасын милиция қызметкерлері кездейсоқ таныды.
1983 жылы Колбин Ульяновск облыстық партия комитетінің бірінші хатшысы болып тағайындалды. Бұған дейін бұл қызметті тып-тыныш Кузнецов атқарған еді. Ол армян коньягін, балық аулауды және «Шипр» иіссуын жақсы көргенімен ғана есте қалған.
Ал Колбин мүлде басқа деңгейдегі жетекші болды. Бұған дейін ол 9 жыл бойы Грузия Компартиясы ОК-нің екінші хатшысы қызметін атқарған. Бұл тәжірибе оның жұмысына да, мінезіне де, тіпті интерьерге деген талғамына да әсер етті.
«73 Online» сайтының тілшісі оның бұрынғы хатшысы Валентина Николаевнаны тауып, сұхбат алған. Өз фамилиясын атамауды сұраған ол:
– Мен көп жыл өмір сүрдім, таныстарыма өсекші көрінгім келмейді, – деп әңгімені бастады. – Колбинмен бірінші күннен соңғы күнге дейін бірге жұмыс істедім. Бірақ онымен алғаш танысқан сәттегі әсерімді ешқашан ұмытпаймын. Сырт бейнесі онша емес еді – беті ісіңкі, жүрісі біртүрлі, алақандары үнемі терлеп тұратын, соған қатты ұялатын. Бірақ жұмысқа деген көзқарасы алдыңғы басшыдан мүлде бөлек болды. Ол – нағыз «отличник». Барлық істі мінсіз деңгейге жеткізгісі келетін, өзінен де, өзгеден де соны талап ететін. Ол кезде партия басшылары кешкі жетіде үйіне кетуге үйренген еді, ал Колбин түнге дейін жұмыс істейтін. Бірақ кейде... Қағаз қарап отырады да, кенет тоқтап, бір нүктеге тесіліп қарап қалатын. Алғашында шошып кететінмін.
Колбин расымен де жұмысты жанын салып істейтін. Ульяновск облысында кадрлық өзгерісті үлкен қарқынмен жүргізді – 26 аудан хатшысының тек бесеуін ғана орнында қалдырды. Өзі дүкендерді аралап, халықты қинаған тапшылық пен кезек мәселесін шешуге тырысты. Артықшылықтарға қарсы науқан жариялады. Шенеуніктер одан қорқа бастады, ал халық арасында оған байланысты анекдот та пайда болды:
"Шаштаразда бастық орындыққа жайғасады. Шебер: 'Колбин!' – десе болды, шаш тік тұрып қалады, қырқу оңай!"Алайда, оның кей әрекеттері әлі күнге реніш тудырады. Мысалы, Гончаров көшесіндегі саябақтардың шойын шарбақтарын алып тастауына ульяновтықтар кешіріммен қараған жоқ. Колбин тек Тбилисидегідей ағаштар ашық тұрса екен дегені ғана еді. Ол тіпті Карамзин саябағының қоршауын да алдырып тастамақ болған, бірақ бұл тарихи орын екенін айтып, райынан қайтарды.
Қатал тәртіп пен ішкі қайғы
Колбин ішімдікке қарсы күресті мықтап қолға алды. Өзі ішпейтін. Ульянов облысын елдегі ең "аз ішетін" өңірге айналдырды. Ол тіпті: "Арзан шарап сатуды қысқартайық. Сонда жұрт коньяк ішеді. Ал коньякты аула ішінде ішпейді ғой" – деген. Біреу: "Ішіп жүр" – деп жауап берген.
Хатшысы Валентина Николаевна былай дейді:
– Кейде ол адам ретінде аянышты көрінетін. Таңнан кешке дейін тек шылым шегіп, кофе ішіп, жұмыс істейтін. Біртүрлі күтімсіз жүретін. Жейдесінің манжетінде үнемі түк тұратын, жағасы кір. Бірде рұқсатсыз кіріп кетсем, аяғына эластикалық таңғыш орап отыр екен, өзі кір-қожалақ. Көмектесейін десем, қысылып, шалбарын төмен тарта бастады. Кейін айтты: "Тромбофлебит. Кез келген сәтте өліп кетуім мүмкін. Үйде ме, жұмыста ма – айырмасы жоқ". Кейіннен білдік – әйелі ішімдікке салынып кеткен екен. Үйде тыныштық болмаған. Сол үшін де, шамасы, жиі ашуланып, қызметкерлерге дауыс көтеретін.
Отбасы мен құпия махаббаты
Сол кездегі ауыл шаруашылығы басқармасының басшысы Азат Курчаков:
– Колбин – болашақтың адамы еді. Көп нәрсені алдын ала есептейтін. Бірақ жеке өмірі ауыр өтті. Дегенмен қызын – Маринканы және немересін ерекше жақсы көрді. Қызын пединститутқа жұмысқа орналастырды, кандидаттық қорғауға көмектесті. Обкомның қос басшысына арналған саяжайды түгел отбасына бейімдеп қайта салдырды. Тіпті бассейннің плиткасын мәрмәрмен алмастырды. Немересіне арнап ағаш үй салдырды.
Колбиннің бір махаббаты да болған. Валентина Николаевна әңгімелейді:
– Бір әйелмен жақын араласты. Таня дейтін. Әкімшілікте жұмыс істейтін. Түрі тартымды емес, жалғыз басты. Екеуі табысып, қызы дүниеге келді. Кейін Колбин кетерінде: "Ульяновск үшін емес, Танюшка үшін жаным ауырады" – деген. Бірақ Таня екі жылдан соң жақсы адамға тұрмысқа шықты. Қызы қазір танымал кәсіпкер. Әкесін жақсы таниды. Бірде Сочиде кездесіп те үлгерген. Колбин осы қалада «тұқым» қалдырды деуге болады.
Қазақ даласындағы 29 ай
Колбин Горбачевтің кадрлық таңдауы ретінде ерекшеленген. Сол себепті де, оны Ульяновскіден алып, күрделі аймақ – Қазақстанға жіберді. Ол бұл жерде небәрі 29 ай ғана тұрақтай алды. Жергілікті ұлт оның келуін суық қабылдады. Мәскеу жіберген адамның тағайындалуы – 1986 жылғы Желтоқсан оқиғасына түрткі болды.
Қазақстанда да ішімдікпен күресті жалғастырып, "Қалада мас жүргендерді тазартып шығарамыз!" – деген ұран тастады. Милиция кез келген спирт иісі шыққан адамды ұстайтын болды.
Колбиннің "91-жылға дейін кезекте тұрғандардың бәріне үй береміз" деген бастамасы да сол күйі орындалмады. Ол тіпті бос сөрелерді етке толтыру үшін Қазақстан арқылы ұшып өтетін үйректерді ату керек деген ұсыныс айтқан. Әрең райынан қайтарған.
Дегенмен, оң бастамалар да болды. Мысалы, ол Наурыз мейрамын өткізуге қарсылық танытқан жоқ. Халық мүлкін ұрлаумен күресті күшейтті. Осы әрекеттері үшін кейін Мәскеуге шақырылып, Халықтық бақылау комитетінің төрағасы болды.
Соңғы аялдама – метро вагоны
Комитет пен банк басқарған екі жылда Колбин Мәскеу орталығынан өзіне және қызына арнап екі кең пәтер алды. Қызын беделді университетке жұмысқа орналастырды. Өзі зейнетке шыққан соң көбіне үйде болды, көпшілікпен араласпады. Бұрынғы қызметтесі Самсонов бірде үйіне барып, оның өзгеріп кеткеніне таң қалған:
– Сөйлеспейді, үнемі диванда жатады, ешкіммен кездеспейді, – дейді.
Сол жалғыздық оның соңғы сәтіне дейін жалғасты. Геннадий Васильевич Колбин – ерекше тағдыр иесі. Еңбегі де, өкініші де мол. Оның есімімен байланысты естеліктер – бүгінгі тарихтың тынысы.