Оңтүстік Кореядағы саяси дағдарыс және оның Қазақстанға әсері

2024 жылдың желтоқсан айында Оңтүстік Корея елеулі саяси дағдарыспен бетпе-бет келді, бұл ел ішінде де, халықаралық аренада да алаңдаушылық тудырды. Бұл оқиғалар Оңтүстік Кореяның экономикалық серіктестері, соның ішінде Қазақстан үшін маңызды салдарларға әкелуі мүмкін.

Әскери жағдайдың жариялануы және жойылуы

2024 жылғы 3 желтоқсанда Оңтүстік Корея президенті Юн Сок Ёль оппозицияны “мемлекетке қарсы” әрекеттерде айыптап, елде әскери жағдай енгізді. Ол өзінің әкімшілігін “қайталанған импичменттер, заңнама мен бюджетке манипуляция арқылы” парализдеуге тырысқанын мәлімдеді. Бұл шешім азаматтық қоғам мен халықаралық қауымдастық тарапынан жаппай наразылықтар мен сынға ұшырады.

Алайда,  Ұлттық жиналыс шұғыл отырысқа жиналып, әскери жағдайды жою туралы бірауыздан дауыс берді. Парламент пен қоғамның қысымымен президент өз шешімін кері қайтаруға мәжбүр болды. Оқиғалардың бұл жылдам өзгерісі елдегі демократиялық институттардың күшін көрсетеді, бірақ саяси келіспеушіліктердің тереңдігін де айқындайды.

Ішкі және халықаралық ойыншылардың реакциясы

Кореяның Демократиялық партиясы президенттің әрекеттерін қатаң сынға алып, оның отставкасын немесе импичментін талап етті. Олар Юн Сок Ёльді билікті узурпациялауға және демократиялық принциптерді бұзуға айыптады.

Билік партиясының ішінде келіспеушіліктер пайда болды. Кейбір мүшелер әскери жағдайды қолдаған негізгі министрлердің, соның ішінде қорғаныс министрінің, отставкаға кетуін талап етті. Бұл партия ішіндегі ішкі бөлінуді және үкіметтегі мүмкін қайта құруларды білдіреді.

Көптеген елдер Оңтүстік Кореядағы жағдайға алаңдаушылық білдірді. Әлемнің түрлі бұрыштарынан демократиялық процестер мен заң үстемдігін сақтауға шақырулар айтылды, бұл аймақтағы тұрақтылықтың маңыздылығын көрсетеді.

Әлемдік экономикаға және қаржы нарықтарына әсері

Саяси тұрақсыздық қаржы нарықтарына бірден әсер етті. Оңтүстік Корея вонының бағамы АҚШ долларына шаққанда 1 444 вонға дейін түсіп, соңғы 25 айдағы ең төменгі деңгейге жетті. Кейінірек 1 420 вонға дейін қалпына келтірілсе де, валюта әлі де алдыңғы көрсеткіштерден төмен болды.

Биржалық индекстер де төмендеді:

•     •    ETF iShares MSCI South Korea 5%-ға төмендеді.
•     •    Franklin FTSE South Korea ETF — 4,4%-ға.
•     •    Matthews Korea Active ETF — 4,5%-ға.

Оңтүстік Кореяның Қаржы министрлігі нарықты тұрақтандыру шараларын талқылау үшін шұғыл жиналыс өткізді. Алайда инвесторлар оқиғалардың одан әрі дамуын күтіп, сақтық танытуда.

Қазақстанға мүмкін әсері

Оңтүстік Корея Азиядағы Қазақстанның негізгі экономикалық серіктестерінің бірі болып табылады. Кореядағы саяси және экономикалық тұрақтылық екі жақты қатынастарға және бірлескен жобаларға тікелей әсер етеді.

Тауар айналымы:
    •    2022 жыл: Өзара тауар айналымы 2,3 есе өсіп, $6,1 млрд-тан асты.
    •    2023 жыл: Алғашқы 8 айда сауда көлемі $4,6 млрд құрап, өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 10,7%-ға өсті.
    •    2023 жылдың 10 айы: Тауар айналымы $5,3 млрд-қа жетті.

Инвестициялар:
    •    2022 жыл: Оңтүстік Кореядан тікелей инвестициялардың жалпы ағыны $1,5 млрд рекордтық деңгейге жетіп, өткен жылмен салыстырғанда 85%-ға өсті.
    •    2023 жыл: Алғашқы жартыжылдықта тікелей инвестициялардың жалпы ағыны $717 млн құрап, 2022 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 32,5%-ға өсті.

Оңтүстік Кореядағы тұрақсыздық инвестициялар мен сауда айналымының қысқаруына әкелуі мүмкін. Кореялық серіктестермен жұмыс істейтін қазақстандық компаниялар жобаларды жүзеге асыруда кідірістерге немесе ынтымақтастық шарттарын қайта қарауға тап болуы мүмкін. Сонымен қатар, валюталық бағамдардың өзгеруі импортталатын және экспортталатын тауарлардың құнына әсер етуі мүмкін.

Оңтүстік Кореядағы саяси дағдарыс уақытша тұрақсыздық тудырса да, ішкі институттардың жедел әрекеттері жылдам қалпына келуге үміт береді. Қазақстан үшін осы кезеңді өз экономикалық позицияларын нығайтуға және Оңтүстік Кореямен өзара тиімді ынтымақтастықты ұзақ мерзімді стратегиялық мүдделерге сүйене отырып жалғастыру маңызды.