Біз миымыздың тек 10%-ын ғана пайдаланып жүрміз бе?

Бүгінде адам миы өзінің барлық мүмкіндіктерінің 10% - ын ғана пайдаланады деген пікірді жиі кездестіруге болады. Осындай ақпараттардың негізінде тіпті танымал фильмдер түсіріліп, кітаптар жазылған. Біз шыныменде миымызды пайдалану арқылы 10 есе ақылды болып кете аламыз ба? Әлде бұл тек қиялдан туған дүние ме? Newsroom.kz порталымен бірге бұл ақпаратты зерттеп көрейік.

Educon.by басылымының мәліметі бойынша, адамның миы небәрі 10% жұмыс істейді деген пікірлер алғаш рет 20 ғасырдың басында ғылыми емес, өзін-өзі дамыту туралы психологиялық коммерциялық кітаптарда пайда бола бастады. Бұл материалдарда мидың шынайы потенциалының 90% (немесе одан да көп) жасырын және пайдаланылмайды деп жазылған. Дәл осы кітаптар миды оңай, қиындықсыз қолданып, "супер күшке" қол жеткізудің кейбір әдістерін ұсынады. 

Қазіргі уақытта бұл оңай табысқа жетуді қалайтын адамдарға арналған ойын екені белгілі. Кітаптарда айтылған мидың қалған бөлігін ашуға бағытталған әдістердің ешқайсысы бірде-бір рет нәтиже бермегені анық (әйтпесе бұл әдіс бүгінде кеңінен және барлық жерде қолданылатын еді). Ондағы барлық ұсыныстар мен идеялар тез ұмытыла бастады. Дегенмен, мұндай әдебиеттерге сұраныс әрқашан болды және бола бермек. Себебі, тез және оңай табысқа жету өз өзектілігін жоймай, адамдардың назарын ұстап келеді.

Бұл кітаптардың авторлары, әлі күнге дейін ғылымға өздерінің мәліметін беруге тырысуда. Олар сол кездегі танымал психолог Уильям Джеймстің мәліметіне сүйенеді. Алайда, ол біз миымызды толығымен пайдаланбауымыз мүмкін деп қана болжады. Оның үстіне ол ешқандай сандық баға берген жоқ. Оның ойынша адам миының бір бөлігі жасырынып жатқандықтан емес, адамның жалқаулығынан толық пайдаланылмайды.

Дейл Карнегидің "Достарды қалай жаулап алуға болады?" кітабы шыққаннан кейін адамның миы небәрі 10% жұмыс істейді деген идея ерекше танымал болды». Бұл кітаптың алғысөзінде журналист Лоуэлл Томас Джеймс Уильямның сөздерін танымастай бұрмалап, онымен қоймай, көп сөзін өзі қосып жазған.

Бұл қате түсінік қайдан пайда болды? 

Біріншіден, 20 ғасырдың басында ғалымдар адамның миы 90% глиальды жасушалардан тұратынын анықтады, бір қарағанда пайдасыз. Қазіргі уақытта бұл жасушалардың мүлдем пайдасыз емес, ең күрделі маршрутизаторлардың рөлін атқаратыны және мидың нейрондары арасындағы байланысты қамтамасыз ететіні белгілі болды. Сонымен қатар, бұл жасушалардың мида неғұрлым көп болса, соғұрлым ол жақсы жұмыс істейтіні және адам соғұрлым ақылды болатыны анықталды.
Екіншіден, сонымен бірге ғалымдар уақыттың әртүрлі нүктелерінде мидың әртүрлі аймақтары белсенді екенін түсінді, яғни, бір уақытта ол толығымен жұмыс істемейді. Айтпақшы, бүкіл ми бір уақытта іске қосылса адам эпилепсиялық ұстамаға ұшырайды. Яғни ешқандай "супер ақылды" адамға айналмайды.  
Алайда, осы ғылыми жаңалықтар туралы естігеннен кейін, журналистер сенсация жасаймын деп бәрін бұрмалап жіберді. Бірақ, осы уақытқа дейін ми өзінің мүмкіндіктерінің аз бөлігін пайдаланады деп мәлімдейтін бірде-бір ғылыми зерттеу болған жоқ.

Әрбір адамның ең қиын сәтінде ми қабілетті мүмкіндіктердің барлық 100%-ын қолданады.

Сонымен қатар, егер адам бос отырса, онда ми толық жұмыс істемейтіні анық (мидың жұмысы ешқашан толық тоқтамайтыны белгілі болғанымен, ол әрқашан барлық органдардың жұмысын бақылайды, көптеген көрсеткіштер мен факторларды бақылайды және үнемі дайындықта болады).

Бұл миды дамыту мүмкін емес дегенді білдірмейді, керісінше, оны дамытуға болады және дамыту керек. Тіпті, оны өте күшті етіп, өз мүмкіндіктерінен жоғары дамытуға болады, бірақ бұл үшін көп жұмыс істеу керек. Сонымен қатар, әр сәтте сіздің миыңыз өзінің барлық 100% мүмкіндіктерін бере алады.

Бұл жерде қарапайым адам бұлшықеттерімен жұмысты мысалға келтіруге болады. Біреу салмағы 100 кг болатын штанганы көтере алады делік. Ол мұны әрдайым жасай бермейтіні анық. Кейде бұл адам диванға отырып демалады, және бұлшық еттерін нөлдік пайызда пайдаланады. Басқа жағдайда, мүмкін, адамға тек 10 кг көтеру керек, содан кейін ол өзінің мүмкіндіктерінің 10% пайдаланады. Ал, кейде адам барлық 100 кг көтеруі керек болуы мүмкін, содан кейін ол өзінің барлық 100% мүмкіндіктерін пайдаланады. Бұдан соң, бұл адам жаттығуды жалғастырып, өз бұлшықеттерін дамыта алады, ол 200 кг көтере алатын деңгейге жетеді. Алайда, бұл ол 100 кг көтерген кезде бұлшық еттерін 50% - ға пайдаланды дегенді білдірмейді. Сол сияқты, бұл миға да қатысты. Миды да жаттықтыру арқылы, көптеген ұлы жетістіктерге жетуге болады.