Қазақстанда контрафактілік темекілер пайда болды, темекі шегушілер өздерін белгісіз нәрсемен уландыруда. Мұның себебі неде? «ҚазАлкоТемекі» қауымдастығының басшысы Әміржан Қалиев аталған мәселеге түсініктеме бере отырып, нарықта жасанды көшірмелердің пайда болуы темекі өндірушілер тарапынан лоббизмге байланысты ойластырылмаған реттеумен байланысты екенін белгілеп өтті, деп newsroom.kz хабарлайды.
Естеріңізге сала кетейік: осы жазда Мәжілісте күтпеген жерден қыздырылатын темекісі бар түтінсіз бұйымдарға (ҚТБ) акциздерді 3,5 есе көтеру туралы шешім қабылданды, дегенмен өткен жылы ол 60 пайызға өскен болатын.
Әміржан Қалиев темекі шегу кезінде негізгі зиян келтіретін түтіннің болмауы ҚТБ қолдануды темекіге қарағанда әлдеқайда аз зиянды ететінін атап өтті және қазақстандық темекі шегушілер бұл медициналық фактіні бұрыннан тексеріп келген. ҚР темекі нарығындағы ҚТБ үшін соңғы үш жылдың ішінде 1,5-тен 12 пайызға дейін өскені бекер емес, темекі сатылымы да осыншаға төмендеді деп спикер белгілеп өтті.
«Темекі патшалары», әлбетте, сатылымды жоғалтқысы келмейді, деді «ҚазАлкоТемекі» басшысы. А.Қалиевтің пікірінше, олардың мүдделері мен ұлт денсаулығының мүдделеріне қарсы ҚТБ-ға шектен тыс акциз мөлшерлемелері жұмыс істейді. «Бұл түзетулердің қабылдануы Қазақстанда дәстүрлі темекі өндірушілердің тұрақты лоббиінің қалыптасқанын тағы да дәлелдейді», - деп айтып өтті «ҚазАлкоТемекі» басшысы.
Оның айтуынша, депутаттар тобының қысымымен, олардың көпшілігі вейптің ҚТБ-дан айырмашылығын түсінбейді, түзетулер бір апта ішінде барлық нормаларды өрескел бұзып, қоғамдық талқылаусыз және бизнес-қоғамдастықтың келісімінсіз қабылданды.
Бұл ретте, А.Қалиевтің бағалауы бойынша, бюджет бастамашылар уәде еткен түзетулер 49 млрд. теңге қосымша түсімдерді алып қана қоймай, қыздырылатын темекі сатылымының төмендеуі салдарынан айырылатын болады. Көптеген темекі шегушілер арзан контрафактілік өнімдерді сатып алу арқылы өздерін әрі қарай уландыруына тура келеді.
Сарапшы мәжілісмендерге ұлт денсаулығы туралы ойлайтын дамыған елдердің кейстеріне назар аударуды ұсынады. Мысалы, Ұлыбритания мен Жапонияның тәжірибесіне, онда ҚТБ акцизінің дәстүрлі темекіге қатынасы 30-40% аралығында. Осының арқасында темекі ҚТБ-ға қарағанда қымбатрақ, сондықтан темекі шегушілер зияны азырақ түтінсіз гаджеттерге ауысады. «Логиканы қосатын кез келді, халықтың денсаулығы басымдыққа ие дамыған мемлекеттердің кейстеріне назар аударуымыз керек екенін түсінетін кез келді», – деп атап өтті «ҚазАлкоТемекі» басшысы.