Біз қызуды сезіне аламыз ба?

  Біздің көпшілігіміз айналадағы заттардың барлығының қызуын өлшей аламыз деп ойлаймыз. Бірақ ол ойымыз дұрыс емес. Бұл мақалада температура деген не және біз нені сезінетінімізді анықтап көрейік. Қарапайым заттардың температурасы дегеніміз - атомдар мен молекулалар қозғалысының орташа жылдамдығы. Нысанды құрайтын атомдар мен молекулалар қозғалысының орташа жылдамдығы неғұрлым жоғары болса, соғұрлым оның температурасы жоғары болады. Әдетте бізде мынадай ой қалыптасқан: егер жоғары температура болса, онда ол зат бізге ыстық болып көрінеді немесе керісінше. Осылайша, біз өлшемді сеземіз деп ойлаймыз. Алайда, бұл толықтай дұрыс емес. Егер сіз металл бөлігін немесе мұздатқыштан шығарылған кітапты түртсеңіз, металл кітапқа қарағанда әлдеқайда суық болып көрінеді. Бұл жағдайда металл мен кітап бірдей температураға ие болады, бірақ металл әлдеқайда суық болып көрінеді. Металл - жылуды жақсы өткізеді, жылуды тез қабылдайды және металдан да салқынырақ заттарға тез жылу береді. Ал қағаз керісінше, ол жылуды жақсы өткізбейді, оны баяу береді және жай алады. Металл мен кітап бірдей температураға ие болғанына қарамастан, біздің қолымыздағы молекулалардың қозғалысы қағазға қарағанда металды тезірек сіңіреді. Металл біздің қолымыздың температурасын тез түсіреді, бұл металды суық деп ойлауға мәжбүр етеді. Біз шынымен сезіне алатын қызу - бұл қолдың температурасы. Біздің ішкі термометріміз тек өзінің температурасын өлшейді (кез-келген басқа термометр сияқты). Сіз басқа заттардың температурасын теріңізбен байланыс болған кезде ғана сезіне аласыз. Біз бір нәрсеге қол тигізгенде, оның температурасын сезбейміз, тек осы заттың терімізге әсерін сеземіз. Мәселен, табадан шыққан бу бізге ыстық болып көрінеді. Негізі іс жүзінде пештегі ыстық құрғақ ауа буға қарағанда әлдеқайда жоғары температураға ие. Алайда оны біз сезбейміз. Себебі бу ауаға қарағанда теріге әлдеқайда молекулалық қозғалыс жасайды. Ыстық және суық дегеніміз жоғары және төмен температура ұғымдарынан түбегейлі ерекшеленетін ұғымдар деп айтуға болады. Ыстық зат - көп энергия беретін объект, ал суық - аз энергия беретін объект. Қарап тұрсақ, расымен бізге көп болып көрінген нәрсе, оның бізге көп нәрсе беретінін білдірмейді.