2023 жылдың 22-ші қаңтарынан 23-не қараған түні Алматыда жер сілкінісі болғанын хабарлаған едік. Жалпы әлемдегі жойқын зілзалар қашан және қай елдерде болды? Осы туралы newsroom.kz порталы дайындаған материалды назарларыңызға ұсынамыз.
2011: Хонс аралының шығыс жағалауындағы жер сілкінісі, Жапония
Бұл Жапонияның тарихындағы ең үлкен жер сілкінісінің бірі. Жер сілкінісі Жапония жағалауынан шамамен 70 км қашықтықта болды. Жер сілкінісінен 69 минут өткен соң цунами Сендай әуежайын су басты.
Жапонияда жер сілкінісі мен цунамиден қаза тапқандардың ресми саны 15 892 адамды құрайды. Жапониядағы жер сілкінісінен келтірілген шығын 16-25 трлн иенге (198-309 миллиард доллар) бағаланады.
2010: Гаитидегі жер сілкінісі
2010 жылғы 18 наурыздағы ресми мәліметтер бойынша, зілзаладан қаза тапқандар саны 222 570 адамды құрады, 311 мың адам жарақат алды. Материалдық шығын 5,6 миллиард еуроға бағаланады.
2004: Үнді Мұхитындағы жер сілкінісі
Жер сілкінісі 2004 жылы 26 желтоқсанда Үнді мұхитында Суматра аралының жанында болды. Су астындағы жер сілкінісінің магнитудасы әртүрлі бағалаулар бойынша 9,1-ден 9,3-ке дейін болды, сонымен қатар ең күшті цунами тудырды.
Нәтижесінде Оңтүстік Африкадағы Элизабет порты зардап шекті. Шенеуніктер кейбір жағалауларда толқындар 20 м-ден жоғары биіктікке жеткенін атап өтті.Әртүрлі мәліметтер бойынша 300 мыңға дейін адам зілзаладан кейінгі апаттардың құрбаны болды.
1988: Армениядағы жер сілкінісі, Спитак
1988 жылы 7 желтоқсанда Армян КСР-нің солтүстік-батысында Спитак қаласында Кеңес Одағы тарихындағы ең жойқын жер сілкінісі болып, 25 мың адамның өмірін қиды. Ресми мәліметтер бойынша, 140 мыңға жуық адам мүгедектік алып, 514 мың адам баспанасыз қалды.
Жер асты дүмпулерінің магнитудасы 6,8 бал болды. Спитак және басқа 58 жақын маңдағы аудандар жойылып кетті. Төтенше жағдайдан жалпы шығын шамамен 10 миллиард кеңестік рубльді құрады.
1976: Қытайдағы жер сілкінісі, Таншань
Жер сілкінісі 28 шілдеде Бейжіңнен 160 км қашықтықта болды, жер сілкінісінің магнитудасы 8,2 бал болды. Жергілікті биліктің мәліметінше, құрбан болғандар саны 255 мың адамға жеткен. Басқа деректерге сүйенсек, 655 мыңға жуық адам қаза тапты.
1970: Перудегі жер сілкінісі, Чимботе
1970 жылы 31 Мамырда Тынық мұхитында 60 км-ден астам тереңдікте 7,9 баллдық жер сілкінісі болды. Жер асты дүмпулері кейбір Перу қалалары мен елді мекендерінде көшкін тудырды. Үйінділердің астында тұрғындардың шамамен 70% тірідей көмілген. Тек 300 тұрғын ғана аман қалды. Элементтің шығыны 260 миллион доллардан асты.
1960: Чилидегі жер сілкінісі
Жер сілкінісі 22 мамырда болды, оны халық ұлы Чили жер сілкінісі деп те атайды.
Содан кейін жер асты дүмпулерінің магнитудасы 9,5 бал болды. Жер сілкінісі цунами тудырды, оның толқындары 10 м биіктікке жетті, 1655 адам элементтердің құрбаны болды, 3 мыңға жуық адам зардап шекті және тағы 2 миллион адам төбесінде шатырсыз қалды, шығын жарты миллиард долларды құрады.
1939: Түркиядағы жер сілкінісі, Эрзинджан
7,8 баллдық үлкен жер сілкінісі 27 желтоқсанда болды. Содан кейін 33 мыңға жуық адам қайтыс болды. Жер сілкінісінің эпицентрі Эрзинджан қаласының маңында болды. Жердің дірілі 52 секундтан аз уақытқа созылды. Күшті жер сілкіністері Қара теңіз жағалауында құлаған биіктігі 1-ден 3 м-ге дейінгі цунамиге әкелді.
1948: Ашхабадтағы жер сілкінісі, Түрікмен КСР
5 қазанда 7,3 баллдық жойқын жер сілкінісі болды. Бұл элемент Астанаға және жақын маңдағы ауылдарға үлкен зиян келтірді, сонымен қатар көршілес Ирандағы Деррегез ауылына әсер етті. Қаза тапқандар саны 110 мың адамға жетті.
1923: Жапониядағы жер сілкінісі, Канто
Жапонияның Канто аймағында жер сілкінісі 1 қыркүйекте болды, оның магнитудасы 8,3-ке жетті. Зілзала Токио мен Йокогаманы толығымен жойды.
Ресми мәліметтер бойынша, қаза тапқандар саны 174 мың адамды құрады. Шамамен 542 мың адам хабар-ошарсыз кетті. Ал зардап шеккендердің саны шамамен 4 миллион адамға жетті.