Әлемдік туу көрсеткіші төмендеп барады: Қазақстан қай деңгейде тұр?

Дүниежүзілік банктің мәліметіне сәйкес:

1963 жылы әлемдік орташа көрсеткіш — 5,3 бала,

1992 жылы — 3,0 бала,

2023 жылы — бар болғаны 2,2 бала.

Бұл — әлем халқының табиғи өсімі бәсеңдеп жатқанын білдіреді.

Қай аймақтарда туу деңгейі жоғары?

Картада ең қою көк түспен белгіленген — 4 және одан да көп бала дүниеге келетін елдер. Бұлар негізінен Африка құрлығы:
Нигер, Чад, Конго, Сомали, Мали, Танзания және т.б.

Африкада туу деңгейі әлі де жоғары әрі әлемдік өсімді ұстап тұрған жалғыз аймақ деуге болады.

Туу көрсеткіші төмен елдер

Қызғылт және қызыл түстермен белгіленген елдер — бір әйелге 1,5–1,9 және 1,0-ден төмен бала.

Туу көрсеткіші ең төмен елдер қатарында:

• Оңтүстік Корея (әлемдегі ең төмен көрсеткіш)
• Қытай
• Жапония
• Италия
• Испания
• Канада
• Швейцария және Солтүстік Еуропаның бірқатар елдері

Бұл елдерде халық саны қартая бастады, ал жұмыс күшінің тапшылығы өсуде.

Қазақстан қай деңгейде?

Картада Қазақстан ашық көк түспен белгіленген. Бұл — әр әйелге шамамен 2,5 бала келеді дегенді білдіреді (2.0–2.9 аралығы).

Бұл көрсеткіш:

• әлемдік орташа — 2,2 баладан жоғары,
• Орталық Азия бойынша — орташа деңгей,
• дамыған елдермен салыстырғанда — әлдеқайда жоғары.

Яғни Қазақстанда табиғи өсім сақталған, бірақ соңғы жылдары туу көрсеткіші баяу төмендеп келеді.

Аймақтық салыстыру

Орталық Азияда туу көрсеткіші әлі де жоғары: Тәжікстан мен Өзбекстан — 3-тен жоғары, Қырғызстан — 3-ке жуық.

Еуропа мен Солтүстік Америкада көрсеткіш күрт төмен (1–1,7).

Африкада 4–6 деңгейінде қалып отыр.

Бұл айырмашылық әлемдік көші-қон, экономикалық саясат және еңбек нарығына тікелей әсер етеді.

Демографтар нені ескертеді?

Мамандардың айтуынша, туу көрсеткішінің ғаламдық төмендеуі алдағы жылдары:

• жұмыс күшінің жетіспеуіне,
• зейнетақы жүйесіне жүктеменің артуына,
• экономикалық өсімнің баяулауына,
• көші-қон ағындарының күшеюіне әкелуі мүмкін.