Ұлттық валютаның 32 жылы: теңгенің тарихы мен құпиялары (ФОТО)

• Теңге қалай пайда болды?

Қазақстанның ұлттық валютасын енгізуге бастама 1993 жылы берілді.

• 12 қарашада Президент ұлттық валютаны енгізу туралы заңға қол қойды.
• 15 қарашада теңге ресми түрде айналымға қосылды.
• 1997 жылдан бастап 15 қараша — Теңге күні және Қаржыгерлер күні ретінде аталып келеді.

Бұл оқиғаға дейінгі маңызды кезеңдер:

• 16 желтоқсан 1991 ж. – Қазақстанның мемлекеттік тәуелсіздігі туралы заң қабылданды.
• 13 сәуір 1993 ж. – КСРО-ның бұрынғы банк жүйесі орнына Қазақстанның Ұлттық Банкі құрылды.
• 14 сәуір 1993 ж. – Ұлттық Банктің дербестігін бекіткен жаңа заң қабылданды.

Ұлттық валютаны дайындау бойынша мемлекеттік комиссия құрылып, жұмыс тобына Даулет Сембаев жетекшілік етті.

Алғашқы банкноттарды дайындау Ұлыбританиядағы Harrison & Sons фабрикасына тапсырылған.

Алғашқы теңгені кімдер жасады?Алғашқы купюралардың дизайнын Қазақстанның белгілі суретшілері дайындады:

• Тимур Сүлейменов
• Мендыбай Әлин
• Ағымсалы Дүзелханов
• Досбол Қасымов
• Хайрулла Ғабжалилов

Олар Қазақстан тарихындағы ақша айналымы туралы архивтерді зерттеп, ұлттық реңі бар тұтас бейне қалыптастырды.

Алғашқы банкноттар қандай болды?

Алғашқы банкноттар: 1, 3, 5, 10, 20, 50, 100 теңге

Теңгенің алғашқы сериясын көпшілік “портреттер” деп атайды.

Онда қазақтың ғылым, мәдениет және мемлекет тарихында ізі қалған тұлғалар бейнеленді.

Купюралардың артқы бетінде:

• Бурабай,
• Заилийск Алатауы,
• Балқаш,
• тарихи мешіттер мен кесенелер салынды.

Бұл ұлттық валютаны әлемдік нарықта бірден танымал етті.

Монета және банкнот өндірісі: бәрі Қазақстанда жасалады

Монеталар

1992 жылы Өскемендегі Ульба металлургия зауытының негізінде Қазақстан теңге сарайы ашылды.

1993 жылы алғашқы айналым монеталары шықты.

Қазір теңге сарайы — әлемдік монета индустриясының алдыңғы қатарлы ұйымдары кіретін халықаралық ассоциацияның мүшесі.

Банкнот фабрикасы

• 1994 жылы банкнот фабрикасының құрылысы басталып,
• 19 мамыр 1995 жылы ресми түрде ашылды.

Сол жылы 83 миллионнан астам банкнот шығарылды.

1997 жылдан бастап фабрика паспорттар мен жеке куәліктерді де шығара бастады.

Бүгінде теңгенің барлық банкноттары мен монеталары толықтай ел ішінде өндіріледі.

Теңге атауы қалай таңдалды?

“Теңге” сөзінің түбі – түркі халықтарының күміс ақшасы “теңге”, “таньга” атауына барып тіреледі. Өзбек, татар, қырғыз тілдерінде де ұқсас нұсқалар бар.

Теңгенің жасырын қорғаныс белгілері

Қазіргі банкноттарда әлемдік деңгейдегі 25-тен астам қорғаныс элементі бар:

• су таңбалары
• оптикалық айнымалы бояу
• микромәтіндер
• жасырын бейнелер
• инфрақызыл белгілер
• тактильді бедер

32 жылдағы басты кезеңдер

• 1999 — еркін айырбас бағамына көшу
• 2006 — жаңа дизайндағы толық серия
• 2011–2017 — үздік банкнот атағын бірнеше рет жеңу
• 2015 — теңге күрт құнсызданған жыл
• 2023 — жаңа монеталар мен жаңартылған 20 000 теңге

Қорытынды

32 жыл ішінде теңге тек төлем құралы емес, Қазақстанның мемлекеттік егемендігінің символына, мәдени айнасына айналды.