БҰҰ: Суданда адам құқықтары өрескел бұзылуда, тараптар атысты дереу тоқтатуы тиіс
Суданның жағдайы күн сайын күрделеніп барады. 500 күнге созылған қоршаудан кейін Жедел әрекет ету күштері Эль-Фашир қаласын басып алып, соғыстың бағытын түбегейлі өзгертті. Қазір елде бейбіт тұрғындарға қарсы қылмыстар тіркеліп, халықаралық қауымдастық қақтығысты дереу тоқтатуға шақыруда.
БҰҰ Бас хатшысының Африка істері жөніндегі көмекшісі Марта Побидің айтуынша, Судандағы қақтығыс шегіне жеткен. Солтүстік Дарфурдың астанасы Эль-Фаширдің 500 күндік қоршаудан кейін құлауы аймақтағы күш теңдігін өзгертіп, қантөгістің жаңа кезеңін бастады. Қалада бейбіт тұрғындарға жаппай шабуыл жасалып, қашып шығудың қауіпсіз жолы қалмаған. Байланыс үзілгендіктен, нақты құрбандар саны белгісіз.
Қақтығыс тек Дарфурмен шектеліп тұрған жоқ. Соңғы апталарда Кордофан аймағында ұрыстар жиілеп, ол соғыстың жаңа орталығына айналуы мүмкін. Өткен аптада Жедел әрекет ету күштері Бара қаласын басып алды – ол Эль-Обейдтен небәрі 40 шақырым жерде орналасқан. Екі тарап та дрондарды жиі қолданып, соғыс аймағын кеңейтіп жатыр. Ұшқышсыз аппараттар Хартум, Сеннар, Голубой Ніл, Оңтүстік және Батыс Кордофан өңірлерін нысанаға алған. Хартум әуежайы қайта ашылғаннан кейін бірден жаппай шабуылдың астында қалды.
Марта Поби дрон соққыларының салдары ауыр екенін айтты: бейбіт халық арасындағы құрбандар саны өсіп, гуманитарлық қажеттіліктер артып, инфрақұрылым бұзылуда. Оның айтуынша, елде этникалық және жыныстық зорлық-зомбылық, халықаралық гуманитарлық құқықтың өрескел бұзылуы байқалады.
Бара қаласында да жаппай қырғын тіркелді – алдын ала мәлімет бойынша, 50-ден астам адам, соның ішінде Қызыл Айдың бес еріктісі өлтірілген. Құтқару және көмек жұмыстары үнемі атқылау мен жолдардың жабылуы салдарынан қиындап отыр.
БҰҰ Бас хатшысы тараптарды атысты дереу тоқтатуға және келіссөз үстеліне қайта оралуға шақырды. Ол сыртқы араласу мен қару-жарақ тасымалының соғысты одан әрі өршітетінін ескертті. Бас хатшының арнайы өкілі Рамтан Ламамра тараптармен жеке кездесу өткізіп, бейбіт диалог бастауға дайындық жүргізіп жатыр.
Африка одағы, Араб мемлекеттері лигасы, IGAD және БҰҰ-нан тұратын «Төрттік» тобы Судан ішінде ұлттық келіссөз ұйымдастыруды жоспарлап отыр. Бұл бастаманың басты мақсаты – елде тұрақтылық орнатып, азаматтарды қорғау.
Гуманитарлық мәселелер жөніндегі Бас хатшы орынбасары Том Флетчер Эль-Фаширдің қазіргі жағдайын «тірі тозақ» деп сипаттады. Сауд ауруханасында жүздеген әйел мен бала қаза тапқан, мыңдаған тұрғын үйлерін тастап, көрші аймақтарға жаяу қашып бара жатыр. Көпшілігі – әйелдер, қарттар мен балалар.
Қиындықтарға қарамастан, көмек ұйымдары өз жұмысын жалғастырып отыр. Биылғы жылдың басынан бері 13,5 миллион адам азық-түлік, дәрі-дәрмек және гуманитарлық көмек алды. Балаларды аштық пен холерадан емдеу жұмыстары жүргізілуде. Қосымша 20 миллион доллар Дарфур мен Кордофан аймақтарындағы көмек көлемін арттыру үшін бөлінді.
Том Флетчер Судандағы дағдарысты «бейбіт тұрғындарды қорғау жүйесінің күйреуі» деп бағалады. «Біз олардың жан айқайын естімейміз, бірақ олар қазір де сол тозақтың ішінде өмір сүріп жатыр», – деді ол. Оның айтуынша, әлем Судан халқына немқұрайлы қарамауы керек — енді әрекет ету уақыты жетті.