Баланы көпшілік алдында ұялтудың салдары
Бала — тек ата-ананың емес, тұтас қоғамның айнасы. Оның мінез-құлқы, өзіне деген сенімі, тіпті болашақтағы табысы да бүгінгі қарым-қатынастың нәтижесі. Бірақ, өкінішке қарай, көп ата-ана тәрбие дегенді «ұялту» мен «ұрысу» арқылы жүзеге асырамыз деп қателеседі. Әсіресе, баланы көпшіліктің көзінше ұялту – жиі кездесетін әрі ең ауыр психологиялық соққының бірі.
Ұялту – тәрбиелеу емес
Кейде ата-аналар «басқалардың көзінше бір рет ұялса, екінші рет қайталамайды» деп ойлайды. Бірақ шын мәнінде, ұялту баланы түземейді, керісінше, ішкі қорғаныс қабілетін әлсіретеді. Ол енді қателігін түсінуге емес, өзін қорғауға тырысады. Сырт көзге сабырлы көрінгенімен, ішкі әлемінде сенімсіздік пен қорқыныш орнығады.
Мұндай сәттерде бала “Мен жаманмын” деген ойды бойына сіңіріп алады. Бұл – өзін-өзі бағалаудың ең алғашқы соққысы.
Көпшіліктің алдында сын – бала жанына жара
Бала үшін ата-анасы – әлемдегі ең маңызды адамдар. Сол адамдардың көпшілік алдында оны ұялтуы — сатқындық сезіміндей ауыр тиеді. Мұндай тәжірибе оның есінде ұзақ сақталады. Ересек өмірде ол:
- өз ойын еркін айта алмайтын,
- бастама көтеруден қорқатын,
- сыннан үркіп тұратын адамға айналуы мүмкін.
Кейбір балалар мұндай қорлықтан кейін өз ата-анасына ашық реніш сақтайды, ал кейбірі мүлде тұйықталып кетеді.
Не істеу керек?
- Қателікті жеке талқылаңыз.
- Ешқашан көпшіліктің көзінше ұрыспаңыз. Екеуіңіз оңаша қалғанда сабырмен түсіндіріңіз.
- Қателікті емес, іс-әрекетті сынаңыз.
- “Сен жалқаусың” деудің орнына “бұл жолы сабағыңды орындамағаның дұрыс болмады” деңіз.
- Балаңыздың намысын қорғаңыз.
- Басқалардың алдында баланы қорғау — оның сенімін күшейтеді. Ол өзін сіздің жағыңызда екенін сезінеді.
- Жақсысын жиі айтыңыз.
Жақсылықты байқап, мадақтау – ұялтудан әлдеқайда әсерлі тәрбие құралы.
Түйін
Бала – нәзік жүрек. Оны көпшіліктің алдында ұялту – жүрегіне із қалдырумен тең. Тәрбиенің басты мақсаты – қорқыныш тудыру емес, түсінік қалыптастыру. Ал түсінік пен сенім тек сүйіспеншілік пен сабырдан туады.
Кейде бір жылы сөз – мың сөгістен артық.