Түркістан облысының әлеуметтік‑экономикалық дамуы

Түркістан облысы жоғары макроэкономикалық көрсеткіштермен ерекшеленіп келеді: өндіріс, ауыл шаруашылығы, инвестициялар және шағын кәсіпкерліктің стандарты жоғары.

2024 жылғы 9 ай қорытындысы бойынша облыстың ЖӨӨ көлемі – 3 709,7 млрд теңге, нақты өсім – 110,6 %, ал бүкіл жылдық жоспар – 6%‑ға ұлғайту деп белгіленген  .

 Жалпы өңірлік өнім және макродинамика

2024 жылы ЖӨӨ көлемі 3 169 млрд теңгеден асып, жоспарланған көлемден жоғары – 8 орында тұр  .

2025 жылғы 1‑тоқсандағы дерекке сәйкес, ЖӨӨ – 1 051 912,6 млн теңге, нақты өсу: 9,1 %. Өнеркәсіп – 37,1%, қызмет көрсету – 57,7% үлес  .

Өндіріс өсуі: өңдеу өнеркәсібі – 9 %, тау-кен, машина жасау, жиһаз өндірісі – 9–64 % аралығында өсім бар  .

Инвестициялар және негізгі капитал

Инфрақұрылым және тартылған қаржы

2024 жылы тартылған инвестициялар – 1 334,9 млрд теңге, ал бұл 2023 жылмен салыстырғанда 37,4% артық  .

Алғашқы 9 айда – 822,3 млрд теңге, жоспар – 674,4 млрд теңге. Нақты орындау – 123,4%  .

Тікелей шетелдік инвестициялар: II тоқсан қорытындысы бойынша – $685 млн, жылдық болжам – $530‑685 млн аралығында.

Инвестициялық жобалар және индустриялық даму

2023 жылы 972 млрд теңге инвестиция тартылып, 56 жобаның іске асқаны белгілі. Осы жылдың 9 айында 499,3 млрд теңге тартылып, өсім – 128,9%  .

Индустриялық салаларда:

Өңдеу өнеркәсібі – 1 078,6 млрд теңге (9% өсу);

Тау-кен – 105,8%;

Машина жасау – 110,8%;

Жиһаз – 164,5%  .

Ауыл шаруашылығы және аграрлық индустрия

2024 жылы ауыл шаруашылығы өнімінің көлемі – 1 006,1 млрд теңге, өсім – 4.5%  .

Ауыл шаруашылығы, орман және балық шаруашылығы саласына салынған инвестиция – 179,5 млрд теңге; өңдеу өнеркәсібіне – 428,5 млрд теңге  .

Түркістан – республикада ауыл шаруашылығы өнімдері бойынша көшбасшы, мақта, көкөніс, жеміс-жидек және өсімдік-көсім өнеркәсібі бойынша алдыңғы орында  .

Құрылыс және тұрғын үй

2024 жылғы құрылыс көлемі – 536,15 млрд теңге, тұрғын үй құрылысына – 216,58 млрд теңге инвестиция салынды. Пайдалануға берілген тұрғын үй – 1 153,3 мың шаршы метр, ал өткен жылмен салыстырғанда 1,3 есе өспек  .

2024 жылы қамтамасыз етілген тұрғын үй ауданы – 1,035 млн шаршы метр, өсім – 21,3%  .

Шағын және орта кәсіпкерлік (SMEs)

2024 жылдың 1 қазанына дейін шағын және орта бизнес субъектісі – 208,7 мың, жұмысшылар саны – 287 мың. Өнім көлемі – 916 млрд теңге (150,3% өсім)  .

2023 жылы шағын және орта бизнеске жеңілдетілген несие – 48,8 млрд теңге қамтылған  .

Сауда және экспорт

Түркістан облысының экспорттық көлемі ЕАЭО елдерімен 2024 жылы – 1 310 млн $, импорт – 206 млн $. Экспорттың 84% көлемі – өзара саудада (ЕАЭО)  .

Бұл динамика экономикадағы тұрақтылық пен сыртқы нарықтарда сенімді қатысуды көрсетеді.

 Туризм және қызмет көрсету

2024 жылғы 9 айда келіп жатқан турист саны – 235 мыңнан астам, туризмнен түсім – 5,3 млрд теңге.

Туризм саласына тартылған инвестициялар – 81,2 млрд теңге (45,6% өсім). 2025 жылы 27 жаңа жоба іске асырылып, 1 130 жұмыс орны ашылады деп жоспарланған  .

Халықаралық ынтымақтастық және инвестициялық форумдар

2024–2027 жылдарға арналған 173 жобадан тұратын портфель құрылады: 3,3 трлн теңге, шетелдік келіссөздер нәтижесінде жұмыс істеп тұрған зауыттарды кеңейтуге 1 трлн теңгеге жуық инвестиция тартылуда  .

Түркия, Ресей, Қытай, Өзбекстан, Иран мен Вьетнам мемлекеттеріне іссапар жоспарланған.

Индустриалдық инфрақұрылым және АЭА

Туркістан арнайы экономикалық аймағында 20 қатысушы бар, 408 млрд теңге инвестиция, 750 жұмыс орны құрылды. TURKISTAN INVEST агентствосы бұл бағытты басқарады  .

Индустриялық аймақтар: жалпы 53 жоба жүзеге асуда, 1 035 жұмыс орны қарастырылған, 25,3 млрд теңгеге 30 жоба іске қосылды  .

Энергетика және газ инфрақұрылымы

Бейнеу–Бозой–Шымкент газ құбыры арқылы облыс табиғи газбен жылдам қамтылуда. Бұл жобаның жылдық өткізімділігі – 10 млрд м³, өңірдің энергетикалық қауіпсіздігін нығайтады.

Стратегиялық даму: бағыттары мен болашақ

2025 жылға қарай өңірлік даму стратегиясында инфрақұрылымдық, әлеуметтік, цифрлық және экономикалық даму бағыттары нақты анықталған.

Келесі бағыттар жоспарланған: индустриялық инфрақұрылымдар – көлік‑логистика, ауыл шаруашылығы кластерлері, цифрландыру, жасыл экономика, туризмді дамыту, тұрғын үй құрылысын жалғастыру  .

Түркістан облысы – Қазақстандағы экономикалық даму динамикасы жоғары өңірлердің бірі.

Ол: ЖӨӨ өсімі; инвестиция тарту;

Ауыл шаруашылығы өнімділігі мен индустриалды өсу;

Құрылыс саласы мен SME секторындағы тұрақты даму;

Туризм, экспорт және халықаралық жобалар арқылы экономикасын әртараптандыруда.

Осы көрсеткіштер аймақты Қазақстанда ғана емес, Орталық Азия аймағында экономикалық даму үлгісіне айналдырады.

Инвестициялар және негізгі капитал

2024 жылы тартылған инвестиция көлемі – 1 334,9 млрд теңге, бұл 2023 жылмен салыстырғанда 37,4 % өсті. Олардың ішінде өнеркәсіп секторы бойынша – 428,5 млрд, ал ауыл шаруашылығы – 179,5 млрд теңге көлемге ие болды  .

Сондай-ақ 2023 жылы тартылған инвестициялар — 972 млрд теңге (126,1 % жоспарлық деңгейде), оның 705,1 млрд теңгесі жеке секторға тиесілі болған. Тікелей шетелдік инвестициялар шамамен 225,3 млн АҚШ доллары болды  .

Қазіргі таңда 2023–2026 жылдарға арналған 3,3 трлн теңге көлеміндегі 194 инвестициялық жоба қалыптастырылған, олар 16 467 жұмыс орнын іске қосумен жоспарланған  .

 Өнеркәсіп және құрылыс секторы

2024 жылы өнеркәсіп өндірісінің көлемі – 1 214 млрд 45 млн теңге. Өңдеу өнеркәсібінің үлесі – 48,2 %, оның ішінде жиһаз – 62,1 %, мұнай өңдеу – 49,9 %, машина жасау – 12 % болды  .

Құрылыс саласында инвестициялар – 536,15 млрд теңге, оның ішінде тұрғын үй құрылысы – 216,58 млрд теңге. Пайдалануға берілген тұрғын үй — 1 153,3 мың шаршы метр  .

Ауыл шаруашылығы және агроөнеркәсіп

2024 жылы ауыл шаруашылығы өнімінің көлемі – 1 006,1 млрд теңге, өсу – 4,5 %  .

2025 жылға қарай азық-түлік белдеуі 11 000 га алғалы отыр, суармалы егін алқаптары мен техникалық парктердің жаңаруы ауыл мемлекеттің білімін арттыруға бағытталған  .

Шағын және орта кәсіпкерлік (SME)

2024 жылдың 1 қазаны бойынша 208 700 шағын және орта кәсіпкерлік субъектісі. Бұл облыс кәсіпкерлер саны бойынша Астана мен Алматыдан кейінгі үшінші орында орналасқан  .

9 айда SME өндіретін өнімнің көлемі – 916 млрд теңге (150,3 % өсім). Жыл соңында бұл көрсеткіш 2 трлн шамасында болады деп жоспарланған.

«Бизнестің жол картасы» және «Қарапайым заттар экономикасы» бағдарламалары көмегімен 48,8 млрд теңге жеңілдетілген несие бөлінді, 315 жоба мақұлданып, өнім көлеміне әсер етті  .

Халықаралық ынтымақтастық және бизнес климат

2023 жылы облыс әкімшілігі шетелдік 10 мемлекеттің 80-ге жуық өкілімен кездесті, оның ішінде Қытайдан 2,6 трлн теңгеге инвестициялық келісімдерге қол қойылды  .Түркия, Ресей, Қытай, Өзбекстан, Иран және Вьетнам мемлекеттеріне кәсіпкерлік сапарлар жоспарланған.

Инфрақұрылым: энергия, газ және коммуникациялар

Бейнеу–Бозой–Шымкент газ құбыры Түркістан облысын ішкі ресурстардан газбен қамтамасыз етеді; жылдық өткізу қуаты — 10 млрд м³  .

Smart City жобасының аясында уран және білім секторы автоматтандыру және цифрландыруда Түркістанда қадамдар жасалған. Облыстың 293 мектеп және 80% медициналық мекемесінде жылдам интернет желісі енгізілді