Түркістан облысының инновациялық инфрақұрылымы жайында не білеміз?

Түркістан облысы қазіргі уақытта Қазақстандағы инновациялық инфрақұрылым дамуы оң кәсіпкерлік орталыққа айналып келеді. Бұл өңірде индустриялық аймақтар, арнайы экономикалық аймақтар («Oңтүстік» пен «TURAN»), университеттік технопарктер, цифрлық платформалар мен логистикалық байланыс жүйелері қатар іске асып жатыр. Осы инфрақұрылым көмегімен аймақ өндіріс пен ғылымды интеграциялау, инвестиция тарту және жұмыс орындарын ашу сияқты стратегиялық міндеттерді шоғырландырып жатыр  .

Индустриалдық аймақтар: Инфрақұрылым және инвестиция

Негізгі көрсеткіштер мен нысандар

Облыста барлығы 9 индустриалдық аймақ бар: Түркістан, Кентау, Қазығұрт, Созақ, Шардара, Түлкібас, Мақтаарал, Бәйдібек және Ордабасы ауданындағы «Бадам» – аудандары. Жалпы ауданы – 594 га  .

Бұл аймақтарда:

жалпы көлемі 24,054 млрд теңгеге 56 жоба жүзеге асуда (2087 жұмыс орны), ал қосымша жобалар арқылы жыл сайын 266 жұмыс орны ашу жоспарланған  .

«Оңтүстік» АЭА және басқа индустриалдық аймақтарда даңғыл жолдар, электр желісі, су мен кәріз, газ және телефон желілері тартылған инфрақұрылым бар  .

Өңірлік және ұлттық деңгейдегі масштаб

Аталған аймақтарда іске асырылған жобалар жалпы құндық есеппен 190‑дан астам млрд теңгеге (95 жоба) жетті, 2500-ге жуық тұрақты жұмыс орны құрылды. Мемлекеттік тараптан инфрақұрылым тарту жұмыстары белсенді жүріп жатыр.

«TURAN» Арнайы экономикалық аймағы (АЭА)

Жалпы сипаттамасы

2018 жылы Қазақстан Үкіметінің №693 қаулысы бойынша құрылған «TURAN» АЭА Түркістан облысында орналасқан және 3987,39 га аумақты алып, 6 кіші аймаққа бөлінген: тарихи орталық, әкімшілік-іскерлік орталық, Қазақстан әуежайының аймағы және өндірістік секторлар (365 га Гринфилд, 35 га Brownfield, т.б.)  .

Инфрақұрылым жоспары

Электрмен жабдықтау: 50 МВт, газ – 5000 м³/сағ, су – 1200 м³/тәу, кәріз – 1200 м³/тәу, жол және темір жол: шамамен 4 км әр бағытта  .

Құрылыс жұмыстары 2024–2025 жылдары аяқталады деп жоспарланған, инфрақұрылым және тарифттер бекітілуде  .

Басым қызмет түрлері мен жеңілдіктер

АЭА жер учаскесі тегін беріледі, салық және кедендік жеңілдіктер қарастырылған: корпоративтік табыс салығы, мүлік салығы, ҚҚС, импорттық баждардан босатылу мүмкіндігі бар. Сонымен бірге «Бір терезе» қағидаты жұмыс істейді  .

Инвестициялық портфель

«TURAN» АЭА-да 129 инвестициялық жоба іске асырылуда, жалпы құны – 530 млрд теңге, соның 95 жобасы жүзеге асуда. Бұл жобалар 353 млрд-қа жуық құнды қамтиды  .

Инфрақұрылым жобалары: логистика, көлік және энергия

Көлік байланыстары

Облыс аумағында автожолдардың жалпы ұзындығы – 7198 км, теміржол – 915,6 км. Бұл негізгі бағыттар: Ташкент–Шымкент–Тараз–Алматы және «Батыс Еуропа–Батыс Қытай» транзиттік дәліздеріне кіреді  .

Бұл инфрақұрылым ірі АЭА-ларға, халықаралық әуежай мен индустриалдық аймақтарға тиімді логистикалық қолдау көрсетеді.

Түркістан халықаралық әуежайы

Хазрет Сұлтан авиажолы 2020 жылдың қыркүйегінде ашылды. Құрылысқа 69 млрд теңге шамасында инвестиция жұмсалды (шамамен 160 млн АҚШ доллары)  .

Аэропортта 3300x45 м ВПП, 10 500 м² терминал, 3 миллион жолаушыға жылдық сыйымдылық қарастырылған. Орталыққа 15-ге жуық халықаралық бағыт ашылмақ (Стамбул, Мекке, алдағы уақытта Ресей, Азербайжан қалалары бойынша рейстер жоспарланған)  .

Энергетика және коммуналдық инфрақұрылым

Электр желілерінің жалпы ұзындығы: 27 189,4 км, трансформатор станциялары – 7630 бірлік.

Жылумен қамтамасыз ету Шымкент, Түркістан, Арыс, Кентау және Ленгір қалаларында орталық қазандықтар арқылы шешілуде  .

Газ және су жүйелерінің дамуы

Облыста электрмен 27 нысан (18 елдімекенде 22,3 мың адам) қамту жоспарланған; су жүйесінде 47 ауылдық нысанның құрылысы жүріп жатыр, барлығы 30 000 тұрғын орталықтандырылған ауыз сумен қамтылады деп күтілуде  .

Түркістан облысы ауылдарды газдандыруда Қазақстанда көш бастап келеді: облыс тұрғындарының 81%-ы табиғи газбен қамтылған (2023 жылы 45 елдімекен қосылған, республика бойынша ең жоғарғы көрсеткіш)  .

Бұл жұмыстар “Beyneu‑Bozoi‑Shymkent” газ құбыры арқылы жүзеге асуда, өңірдің энергетикалық тәуелсіздігін арттыруда.

Болашаққа бағытталған даму нұсқалары

Даму стратегиясының бағыттары:

Инфрақұрылымды толық аяқтау – қоршаған орта, энергетика, көлік және логистикалық жүйелерін толық функционалға жүргізу;

Инновациялық хабтарды нығайту – университеттік технопарктерді кеңейту, R&D орталықтарын құру;

Стартаптарды және ІТ-жобаларды қолдау – процестің акселерациясы мен венчурлік қаржыландыру жүйесін дамыту;

Тұрақты және “жасыл” экономикаға көшу – күн, жел және суару инфрақұрылымы сияқты экологиялық жобаларды дамыту;

Халықаралық интеграция – трансшекаралық форум арқылы индустриалды-инновациялық жобаларды жүзеге асыру (<1000 жұмыс орны, ірі қаржы тарту)  .

Түркістан облысы бүгінгі таңда инновациялық инфрақұрылымның негізін қалап жатқан өңір ретінде ерекшеленеді. Индустриалды аймақтар, арнайы экономикалық аймақтар (оның ішінде «TURAN» АЭА), көлік пен энергетикалық желілер, цифрландыру платформалары жоғары деңгейде интеграцияланып, өңірдің экономикасы мен ғылыми әлеуетін арттыруға қызмет етуде.

Бұл инфрақұрылымдар:

Жоғары технологиялық кәсіпорындарды дамытуға;

Ғылыми жобаларды коммерциялауға;

Жаңа жұмыс орындарын құруға;

Халықаралық инвестициялық жобаларды тартып, аймақты өңірлік инновациялық хабқа айналдыруға мүмкіндік береді.