Түркістан облысында киберқауіпсіздік саласының дамуы

Киберқауіпсіздіктің маңызы мен контексті

Қазіргі цифрлық дәуірде ақпараттық технологиялардың қарқынды дамуы азаматтар мен қоғамның цифрлық қауіпсіздігін қамтамасыз етудің мәнін күшейтті. Түркістан облысы — еліміздің инновациялық хабы ретінде ғана емес, сонымен бірге интернет-алаяқтық, киберқылмысқа қарсы белсенді күрес жүргізетін өңір ретінде де танылып отыр. Бұл мақалада өңірдегі киберқауіпсіздік инфрақұрылымы, мемлекеттік құрылымдар, құқық қорғау органдарының іс‑шаралары, цифрлық сауаттылықты арттыру бойынша жұмыстары жан-жақты баяндалады.

Мемлекеттік институттар және ресми құрылымдық қадамдар

«CyberPol» тобының құрылуы және қызметі

2022 жылдары Түркістан облысының Полиция департаментінің Криминалдық полиция басқармасына арнайы «CyberPol» тобы құрылды. Топ құрамында 6 жедел уәкіл, 3 тергеуші, 1 криминалист және 1 IT-маман бар. 2025 жылы ведомство деңгейінде Киберқылмысқа қарсы іс‑қимыл басқармасы құрылып, құрамында 10 қызметкер – жедел уәкілдер, тергеушілер мен IT мамандары жұмыс істейтін болды  .

Бұл құрылымның басты міндеті — интернеттегі алаяқтық қылмыстарды жолын кесу, мониторингілеу, күдік келтіретін сайттарды анықтап бұғаттау және жәбірленушілерді қорғауды қамтамасыз ету.

Қадамдар мен нәтижелер: ұсталғандар және тіркелген істер

Нақты нәтижелер

2023 жылы 31 алаяқ ұсталып, олардың 56 дерек бойынша интернет-алаяқтыққа қатысы дәлелденген. Барлық материалдар сотқа жолданған.

2024 жылдың 10 айында облыста 454 интернет-алаяқтық іс тіркелді, оның 196-сы сотқа жолданған (ашылу пайызы – 44,5%). Бұл көрсеткішті төмендету мақсатында арнайы профилактикалық іс-шаралар жүзеге асырылуда  .

Экономикалық зиян

2025 жылы облыс тұрғындары интернет-алаяқтарға жалпы 1 млрд теңгеге жуық шығын келтірді. Тек кейбір жалған инвестициялық схемалар мен онлайн несие рәсімдеуге байланысты істер жеке-жеке миллиондаған теңгеге келтірілген залалды көрсетеді  .

Профилактика және азаматтық цифрлық сауаттылық

Халықпен түсіндіру жұмыстары

2025 жылы Aрыс ауданында полиция қызметкерлері тұрғындарға 1000-нан астам жадынама таратты, оның ішінде интернет-алаяқтықтан қалай сақтану, күдікті сілтемелерден бас тарту туралы ақпарат болды  .

Сонымен қатар “Anti-Fraud” жедел-профилактикалық және ақпараттық форумдар ұйымдастырылып, онда 1000 адам қатысты, сахналау, бейнероликтер, IT құралдары бойынша көрмелер өтті  .

Семинарлар мен оқу іс-шаралары

Полиция бөлімшелеріне арналған семинар‑кеңестер өткізілді, оның барысында интернет-алаяқтықты тергеудің жаңа алгоритмдері мен құқықтық негіздер талқыланды  .

Ақпарат құралдар арқылы насихат

Түркістан мен сауда орталықтары мен базарларда, LED-экрандар мен билбордтарда, кинотеатрларда интернет-алаяқтыққа қарсы бейнероликтер және хабарламалар көрсетіледі.

2024–2025 жылдары 20 000 дана таралымды және 6 000 жабыстырмалы ақпараттық парақша әзірленіп, әлеуметтік желілерде белсенді науқан жүргізілді .

Ресурстық және технологиялық қолдау

Түркістанда «Cyber Quryltai: Қауіпсіздік оазисі» республикалық форумы өткізіліп, онда цифрлық инфрақұрылым, firewall жүйелері, антивирус бағдарламалық қамтулары, сервер қауіпсіздігі бойынша ірі панельдік сессиялар ұйымдастырылды. Форум Түркістан облысын цифрлық қауіпсіздік саласында үлгілі өңірге айналдыру мақсатын алға қойды.

Киберқауіпсіздіктің кеңірек контексте орналасуы

Қазақстан басшылығы ШЫҰ саммитінде (Astana, 2024 ж.) киберқауіпсіздікті нығайту қажеттігін атап өтті. Мемлекетаралық тәжірибелер алмасу, ақпарат алмасу және тәжірибелік базаны жетілдіру ұсынылды  .

Халықаралық аренада да Қазақстан—Қытай арасында Data Security Global Initiative аясында ынтымақтастық орнатылып, ақпараттық қауіпсіздік нормаларын кеңейту жөнінде келісімдер жасалуда.

Арнайы күрес: қызметкерлер мен құқықтық негіздер

CyberPol жеке хэштегі Instagram аккаунттары ашылып, азаматтар анонимді арыз жаза алатын платформа қамтамасыз етілді.

Қылмыстардың ашылуын арттыру үшін заңдық реформалар мен құқық қорғау органдарының мүмкіншіліктері кеңейтілуде  .

Қорытынды: күшті жақтары мен келешекке бағыт

Түркістан облысының киберқауіпсіздік саласындағы күшті жақтары:

Мықты құқық қорғау құрылымы («CyberPol», іс‑қимыл басқармасы),

Азаматтар арасында цифрлық сауаттылықты арттыру жұмыстары,

Белсенді профилактика мен әлеуметтік науқандар,

Форумдар арқылы ақпараттық және технологикалық серпіліс.

Келешекке бағытталған ұсыныстар:

Түсіндіру және оқу науқандарын кеңейту — негізінен ауылдық аймақтарға және үлкен аудиторияларға арналған цифрлық сауаттылық бағдарламаларын дамыту.

Жаңа технологияларды енгізу — фишингке қарсы қосымшалар, жалған сайттарды анықтайтын AI құралдары, деректерді қорғаудың цифрлық платформаларын енгізу.

Ұлттық деңгейде тәжірибе алмасу — басқа өңірлерден IT Hub, Digital Silk Way сияқты жобалар арқылы тәжірибе тарату.

Зиянның алдын алу — азаматтардың киберқауіпсіздікке деген сенімін қалыптастыру, онлайн сервистердің сенімділігін арттыру.

Заңдық базаны жетілдіру — киберқылмысқа тосқауыл қою мақсатында құқықтық нормаларды нығайту, халықаралық құқықтық келісімдерге интеграциялану.