«АрселорМиттал Теміртау» шахтерлерінің қазасына кім жауапты?
«АрселорМиттал Теміртау» шахтерлерінің қазасына қатысты іс бойынша сот үкімі жарияланды
Шахтинск соты «Қазақстан» шахтасындағы өрт пен бес шахтердің қазасына кінәлі деп танылған төрт айыпталушыны бас бостандығынан айыру жазасына кесті. Бұл шахта «АрселорМиттал Теміртау» (АМТ) компаниясының меншігінде болған, деп хабарлайды КазТАГ.
«Сот үкімі бойынша айыпталушылардың әрқайсысы төрт жылға бас бостандығынан айырылып, жазасын қауіпсіздігі төмен колонияда өтейтін болады. Сонымен қатар, олар үш жыл бойы тау-кен өндірісі саласында басшылық қызметтер атқару құқығынан айырылады. Олардың кінәсі толық дәлелденді: жұмыс барысында анықталған заңбұзушылықтарға қарамастан, өндірісті тоқтатпаған, орташа жанғыш қасиетке ие лента орнатқан, сондай-ақ жөндеу ауысымында тазарту мен қопару жұмыстарына рұқсат беру құжаты берілмеген», – деп үкімді судья Данияр Алменов жариялады.
Сот айыпталушыларды «тау-кен және құрылыс жұмыстары кезінде қауіпсіздік ережелерін бұзу, салдарынан абайсызда екі немесе одан да көп адамның өліміне әкелу» бабы бойынша кінәлі деп таныды. Судья сотталушыларды сот залында қамауға алуды бұйырды. Жазаның мерзімі олардың қамауға алынған күнінен бастап есептеледі, сонымен қатар үйқамақта болған уақыт жаза мерзіміне енгізілді. Үкімге шағымдануға болады.
Қаза тапқан шахтерлердің отбасылары моральдық шығынды өндіріп алу туралы шағым түсіргенімен, сот бұл талапты қанағаттандырмады.
Прокурор барлық төрт айыпталушыға төрт жыл бас бостандығынан айыру жазасын тағайындауды сұраған болатын. Айыптау бабы бойынша жаза үш жылдан сегіз жылға дейін бас бостандығынан айыруды көздейді.
Марқұмдардың туыстары шахтаның және компанияның жоғарғы басшылығы да сот алдында жауап беруі керек деп мәлімдеді. Қайғылы оқиға кезінде шахта үнді миллиардері Лакшми Митталға тиесілі «АрселорМиттал Теміртау» компаниясына қарасты болған. Кейбір отбасылар соттың ең қатаң жаза қолдануын талап етсе, басқалары соттың өз шешіміне қалдырды немесе айыпталушыларды бас бостандығынан айырмауды сұрады. Кейбір жәбірленушілер сотталушылардың кінәсі тек жартылай екенін немесе оларды ақтау қажет екенін алға тартты.
Айыпталушылардың қорғаушылары олардың кінәсіздігін дәлелдеуге тырысты. Адвокаттар «кінәлі ретінде тағайындалған адамдар ғана жауапқа тартылып отыр» деп мәлімдеді. Олар істі прокурорға қайтарып, сапасыз конвейерлік лентаны сатып алуға нақты кім жауапты болғанын анықтауды сұрады.
Сотталғандар қатарында ТЖ кезінде «Қазақстан» шахтасының өндіріс жөніндегі директорының міндетін уақытша атқарған (аталған қызметте бір айға жетер-жетпес уақыт істеген) адам, конвейерлік тасымал учаскесінің бастығы (жұмыс істеген уақыты – бір жылға жуық), оның орынбасары (шамамен алты ай қызмет атқарған) және конвейерлік тасымал учаскесінің механигінің міндетін уақытша атқарған маман (жарты ай қызмет еткен) бар.
Тергеу ісі бір жылға жуық уақытқа созылды. Сот процесі 2024 жылдың маусым айында басталғанымен, судьяның ауысуына байланысты іс қайта қаралды. Сот процесінің соңында тергеу қайта жаңартылып, тараптардың жарыссөздері бірнеше рет кейінге шегерілді. Бұған дейін сот үкімді жариялауды да кейінге қалдырған болатын.
«Қазақстан» шахтасындағы апат 2023 жылғы 17 тамызда орын алды. Өрт салдарынан бес шахтер қаза тапты:
- Илья Старовойт (26 жас)
- Артур Халиков (29 жас)
- Денис Стешин (45 жас)
- Виктор Бургун (56 жас)
- Виталий Слюньков (58 жас)
Тергеу мәліметтері бойынша, шахтерлер иіс тиюден (көміртегі тотығынан улану) көз жұмған. Тағы 17 шахтер әртүрлі жарақаттар алды. Билік орындары жұмыс беруші – «АрселорМиттал Теміртау» компаниясын 100% кінәлі деп таныды. Апатқа жауапты тұлғалар тізімінде 28 адам болған, оның ішінде бұрынғы топ-менеджерлер де бар. Алайда, сотқа тек төрт адам тартылды.
2024 жылдың маусым айында Шахтинск соты 2022 жылы қарашада Ленин атындағы шахтадағы жарылысқа қатысты төрт қызметкерді түрлі мерзімге бас бостандығынан айырды. Ол апаттан бес шахтер қаза тауып, төртеуі ауыр жарақат алып, еңбекке жарамсыз болып қалған еді. Бірақ «АрселорМиттал Теміртау» компаниясының жоғарғы басшылығы жауапкершіліктен тыс қалды.
2025 жылдың 18 ақпанында Қарағандыдағы Костенко шахтасындағы жарылысқа қатысты қылмыстық іс сотқа берілді. Онда 46 шахтер қаза тауып, 28 адам жарақат алды. Бұл – соңғы 30 жылда «АрселорМиттал Теміртау» компаниясының иелігінде болған ең ауыр апат. Айыпталушылар қатарында 10 адам бар, оның ішінде шахта басшылығы мен инженерлік-техникалық персонал өкілдері де бар.