Кредитке белшеден бату сәнге айналды ма?
Қазақстанда кредит алу соңғы жылдары қарапайым құбылысқа айналды. Қарапайым халық үй, көлік сатып алудан бастап, күнделікті қажеттіліктерді қарызға алуды әдетке айналдырған. Әлеуметтік желілердегі «жарқыраған өмір» мен «сәтті» образ бұл тенденцияны күшейте түсті.
Newsroom.kz тілшісі Қазақстанда не себепті кредит алатындардың саны көп екеніне талдау жасады.
Кредитке бату себептері қандай?
1. Әлеуметтік қысым және қоғамның талабы
• Көрпеге қарай көсілу: Заманауи қоғамда әлеуметтік мәртебені көрсету маңызды рөл атқарады. Көптеген адамдар жаңа көлік немесе брендтік заттарды кредитке алып, өздерін «жетістікке жеткен адам» ретінде көрсетуге тырысады.
• Әлеуметтік желілердің ықпалы: Instagram және TikTok-тағы мінсіз өмір бейнелері көпшілікті дәл сондай өмір сүруге ұмтылдырады. Бірақ мұндай «әдемі өмірдің» артында көбінесе қарызға алынған дүние жататыны да жаңалық емес.
2. Қаржылық сауаттың төмендігі
Көптеген адамдар қаржы жоспарлау негіздерін білмейді. Нәтижесінде:
• Айлық табысынан артық кредит алуға бел буады.
• Пайыздық мөлшерлеменің маңызын түсінбей, қарызды қайтара алмай қиналады.
• Кредиттің үстеме төлемдерін елемейді.
3. Банктер мен микроқаржы ұйымдарының белсенділігі
Қазіргі уақытта кредит алу өте оңай:
• Банктер мен микроқаржы ұйымдары тез және минималды пайызбен кредит береді.
• «0% бастапқы жарна», «жылдам мақұлдау» сияқты жарнамалар тұтынушыларды қызықтырады. Бұл адамдарды ойланбай, қарыз алуға итермелейді.
Кредит – сән емес, жауапкершілік
Кредитке белшеден батуды «тренд» деп атау орынсыз. Бұл сәнге емес, көбіне экономикалық жағдай мен әлеуметтік қысымға байланысты. Қарыз алмас бұрын әрбір адам өзінің қаржылық мүмкіндіктерін дұрыс бағалап, болашақтағы жауапкершілігін түсінуі керек. Қаржылық сауатты арттыру арқылы ғана кредиттің ауыртпалығынан құтылып, шынайы қаржылық еркіндікке жетуге болады.