Кубик-рубик елі: Мажарстан туралы не білеміз?
Мажарстанның әлемге сыйлаған интеллектуалды сыйының бірі — кубик-рубик. ҚР Мемлекет басшысы Мажарстанға мемлекеттік сапармен барды. Назарларыңызға Қазақстанмен стратегиялық байланыс орнатқан елдің бір жетістігі туралы баяндаймыз.
1974 жылы мажарлық сәулетші және профессор Эрнё Рубик ойлап тапқан Кубик Рубик әлемдегі ең танымал механикалық басқатырғыштардың біріне айналды. Бұл өнертабыс Мажарстанның ғылым мен мәдениетке қосқан елеулі үлесінің айқын көрінісі ретінде тарихта қалды.
Эрнё Рубик және оның өнертабысы
Эрнё Рубик 1944 жылы Будапештте дүниеге келген. Ол Будапешт технологиялық университетінде инженер-құрылысшы мамандығын алып, кейіннен Мажарстан қолданбалы өнер академиясында скульптура және интерьер дизайны бойынша білімін жалғастырды. 1974 жылы Рубик студенттеріне үш өлшемді геометрияны түсіндіру мақсатында "Сиқырлы куб" деп аталған басқатырғышты жасады. Бұл құрылғының ерекшелігі — оның әрбір жағының тәуелсіз айналу мүмкіндігі, бұл миллиондаған комбинацияларды жасауға мүмкіндік береді.
Кубик Рубиктің әлемдік танымалдылығы
1975 жылы Рубик өзінің өнертабысын Мажарстанда патенттеді. 1977 жылы алғашқы "Сиқырлы кубтар" Будапешттегі ойыншық дүкендерінде сатылымға шықты. 1980 жылдардың басында басқатырғыш халықаралық нарыққа шығып, "Кубик Рубик" атауымен әлемге танылды. Оның күрделілігі мен шешу әдістері көптеген адамдардың қызығушылығын тудырып, интеллектуалдық ойындар әлемінде жаңа дәуірдің басталуына себеп болды.
Мажарстанның инновациялық дәстүрі
Кубик Рубик Мажарстанның инновациялық дәстүрінің бір бөлігі болып табылады. Елдің тарихында көптеген өнертапқыштар мен ғалымдар әлемге танымал жаңалықтарымен белгілі. Мысалы, шарикті қаламды венгриялық Ласло Биро ойлап тапқан. Бұл инновациялар Мажарстанның ғылым мен техника саласындағы жетістіктерінің айқын дәлелі.
Мажарстан (Венгрия) — Орталық Еуропада орналасқан мемлекет, оның тарихы мен мәдениеті бай, географиялық орналасуы ерекше.
Мажарстан Альпі, Карпат және Динар тауларының арасында, Орта Дунай жазығында орналасқан. Жерінің 60%-дан астамы жазық, қалған бөлігі таулы қыраттардан тұрады. Басты өзені — Дунай, ол елді қақ ортасынан бөліп өтеді. Балатон көлі — Еуропадағы ең үлкен көлдердің бірі, оның жағасында көптеген курорттар мен демалыс орындары орналасқан. Климаты қоңыржай континенттік, қысы жұмсақ, жазы жылы.
Халқының саны шамамен 9,6 миллион адамды құрайды. Негізгі этникалық топ — мажарлар, олар халықтың 90%-дан астамын құрайды. Ресми тілі — мажар тілі, ол финн-угор тілдер тобына жатады.
Мажарстанның тарихы бай және күрделі. IX ғасырда мажар тайпалары қазіргі Венгрия аумағына қоныстанып, 1000 жылы христиандықты қабылдады. Орта ғасырларда ел Осман империясының құрамында болды, кейін Австрия-Венгрия империясының бір бөлігіне айналды. XX ғасырда Мажарстан екі дүниежүзілік соғысты бастан өткеріп, 1989 жылы социалистік жүйеден демократиялық басқару жүйесіне өтті.
Мажарстан экономикасы дамыған, өнеркәсіп, ауыл шаруашылығы және қызмет көрсету салалары жақсы дамыған. Елдің негізгі экспорттық тауарлары — машиналар, электроника, фармацевтика өнімдері және ауыл шаруашылығы өнімдері. Мажарстан Еуропалық Одақтың мүшесі ретінде халықаралық саудада белсенді рөл атқарады.
Мажарстан мәдениеті бай және әртүрлі. Елдің музыкасы, әдебиеті, өнері және гастрономиясы әлемге танымал. Будапешт қаласы өзінің тарихи және архитектуралық ескерткіштерімен, соның ішінде Буда сарайы, Парламент ғимараты және Әулие Стефан базиликасымен әйгілі.
Қазақстанмен қарым-қатынасы:
Қазақстан мен Мажарстан арасындағы дипломатиялық қатынастар 1992 жылы орнатылды. Содан бері екі ел арасындағы саяси, экономикалық және мәдени байланыстар тұрақты дамып келеді. 2024 жылы екі ел арасындағы стратегиялық әріптестіктің 10 жылдығы атап өтілді.