Қазақстандық көліктер: отандық өндірістің құпиялары мен жоспары

Қазақстандағы автомобиль өндірісі соңғы жылдары қарқынды дамып келеді. Елімізде автомобильдер ірі торапты құрастырудан (DKD) толық құрастыруға (CKD) ауысып, өндіріс көлемін жыл сайын арттыруда. Бұл мақалада автомобиль өндірісіндегі осы өзгерістердің маңыздылығы мен олардың ел экономикасына әсері қарастырылады.

1. Өндіріс көлемінің өсуі және жоспарланған көрсеткіштер
2023 жыл: Қазақстанда 134 мың автомобиль шығарылып, оның 121 мыңы DKD (ірі торапты құрастыру) арқылы және 13 мыңы CKD (толық құрастыру) арқылы жасалды. Бұл кезеңде еліміздегі өндірістің негізгі бөлігі ірі торапты құрастыру үлгісіне негізделген болатын.
2024 жыл: 136 мың автомобиль өндіру жоспарланып отыр. Олардың ішінде DKD үлесі 111 мың болса, CKD бойынша 25 мың автомобиль шығарылады. Ал 2024 жылдың алғашқы 9 айында нақты көрсеткіш 82,6 мың бірлікті құрады.
2025-2027 жылдар: Осы кезеңдерде өндіріс көлемінің елеулі артуы жоспарланған. 2027 жылы 310 мың автомобиль шығару көзделген. Бұл санның 200 мыңы толық құрастыру үлгісінде жасалады, яғни, толық құрастырудың (CKD) үлесі жыл өткен сайын артып келеді.

2. DKD мен CKD айырмашылығы және оның экономикаға әсері
DKD (Ірі торапты құрастыру) – бұл технологияда автомобильдің негізгі бөлшектері шетелден әкелініп, Қазақстанда біріктіріледі. Мұндай әдіс бастапқы кезеңде тиімді, өйткені ол үлкен инвестицияны қажет етпейді және өндіріс процесін тез жолға қоюға мүмкіндік береді.
CKD (Толық құрастыру) – бұл әдісте барлық бөлшектер Қазақстанда құрастырылады. Толық құрастыру үшін күрделі инфрақұрылым мен жоғары білікті мамандар қажет, бірақ ол елдегі өндірісті күшейтіп, жаңа жұмыс орындарын ашуға ықпал етеді. CKD әдісіне көшу Қазақстанның автомобиль өндірісін дамытып, оны өз бетінше толыққанды өндірушіге айналдырады.

3. Автомобиль өндірісіндегі алға басулар: Неліктен маңызды?
Қазақстанда толық құрастыру үлесінің артуы ел экономикасы үшін үлкен маңызға ие:

Экономикалық пайда: Толық құрастыру әдісі арқылы қосылған құн артып, өндірістің жергілікті үлесі көбеюде. Бұл экспортқа шығарылатын өнімнің сапасын көтеріп, әлемдік нарықта қазақстандық автомобильдерге деген сұранысты арттыруға мүмкіндік береді.
Жұмыс орындары: CKD әдісіне көшу арқылы мыңдаған жаңа жұмыс орындары пайда болады. Бұл еңбек нарығына оң әсерін тигізіп, халықтың табысын арттыруға ықпал етеді.
Инновациялар мен технологиялар: Толық құрастыруды жолға қою – жаңа технологияларды енгізуді талап етеді. Бұл болашақта Қазақстанның технологиялық және өндірістік әлеуетін арттырып, жаңа серпіліс жасауға мүмкіндік береді.

4. Автомобиль өндірісіндегі сын-қатерлер
Технологиялық тәуелділік: DKD әдісінде негізгі бөлшектер шетелден әкелінеді, бұл технологиялық тәуелділікке алып келуі мүмкін. Қазақстанда технологияны дамыту арқылы осы тәуелділіктен арылу маңызды.
Білікті кадрлардың жетіспеушілігі: Толық құрастыруға көшу үшін жоғары білікті мамандар қажет. Сондықтан автомобиль саласына кадр даярлау мәселесі маңызды орын алуы тиіс.
Инвестициялық шығындар: Толық құрастыруға өту бастапқыда үлкен инвестицияны талап етеді. Инвесторлар үшін қолайлы жағдай жасап, инвестициялық тартымдылықты арттыру маңызды.

5. Автомобиль өндірісін дамытудың келешегі
Қазақстанның автомобиль өндірісіндегі жоспарлары өте ауқымды және олар тек өндірісті арттырумен ғана шектелмейді:

Экспортты арттыру: Өндіріс көлемінің артуы тек ішкі нарыққа ғана емес, сонымен қатар шетелдік нарыққа да өнім жеткізуге мүмкіндік береді.
Өндірісті әртараптандыру: Тек жеңіл автомобильдер ғана емес, жүк және арнайы техника өндірісін де дамытуға болады. Бұл көлік инфрақұрылымын жақсартуға, ауыл шаруашылығы және өнеркәсіптік секторларға қажетті техниканы қолжетімді етуге септігін тигізеді.
Инновациялар мен жергілікті өндіріс үлесін арттыру: Толық құрастыру үлесінің артуымен бірге, бөлшектерді жергілікті өндіріс орындарында жасау маңызды. Бұл Қазақстанды өздігінен автомобиль жасай алатын мемлекет ретінде танытады.

Қазақстандағы автомобиль өндірісі қарқынды дамып келе жатқан секторлардың бірі. DKD-дан CKD-ға көшу жолында, еліміздің технологиялық және экономикалық әлеуеті артып, Қазақстан толыққанды автомобиль өндіруші мемлекетке айналуы мүмкін. Бұл үрдіс жаңа жұмыс орындарын құрып, экспортты арттырып, экономиканың әртараптандырылуына зор үлес қосады.