«Болашақ» шетелде заңсыз жүрген стипендиаттарға қатысты ауқымды тексерулер жүргізілуде

Әділетті Қазақстан үшін: «Болашақ» бағдарламасының әкімшісі міндеттерді орындауды бәрінен биік қояды. «Болашақ» бақылауды күшейтеді: бірнеше миллион теңге бюджетке қайтарылды,-деп хабарлайды newsroom.kz

Шетелде кадрлар даярлау жөніндегі республикалық комиссияның 2015 жылғы 14 желтоқсандағы No 34-4.10 шешімі негізінде Гавриленко В.В. Ұлыбританияның Ливерпуль университетінде "Стратегиялық коммуникация" мамандығы бойынша магистратура бағдарламасы бойынша оқу үшін Қазақстан Республикасы Президентінің "Болашақ" халықаралық стипендиясының иегері атанды. 2016-2017 оқу жылында академиялық оқу өтті.

Жасалған келісімшарттың талаптарына сәйкес, стипендиат оқуын аяқтағаннан кейін дипломын тапсыру, оқуын аяқтағаннан кейін Қазақстан Республикасына оралу және Қазақстан Республикасы аумағында мамандығы бойынша жұмыс істеу міндеттемелерін алды.

Келісімшарт бойынша міндеттемелердің орындалуын қамтамасыз ету мақсатында, Стипендиат оқу құнының жалпы сомасынан кем емес бағаланатын жылжымайтын мүлікті "кепілге" беруге міндеттенеді. Кепілге қойылған жылжымайтын мүлік академиялық оқудың жалпы құнын өтемеген жағдайда, қамтамасыз етілмеген қалған сома бойынша стипендиат оқуын аяқтағаннан кейін міндеттемелерді қамтамасыз ететін жұмысқа қабілетті "кепілгерлерді" ұсынады.

Гавриленко В. екі жылжымайтын мүлік нысанын кепіл ретінде ұсынды. Алайда, олардың құны оқу құнын толық өтемегендіктен, стипендиат үшін ресми түрде екі «кепілгер» - М.А.Дарибаева, Н.А. Воробьева кепілдік берді, олардың әрқайсымен Орталық кепілдік шарттарын жасасты.

Кепілдік шартының 2.1 және 2.2 тармақтарына сәйкес М.А.Дарибаева мен Н.А. Воробьева оқуды ұйымдастыру шарты бойынша барлық міндеттемелерді толық орындауға бірлесіп жауапкершілікті өз мойындарына алды. Сонымен қатар, кепілдік шартының 2.4 тармағына сәйкес, Стипендиаттың Орталық алдындағы міндеттемелерін орындамауы және/немесе тиісті түрде орындамауы жағдайында, міндеттемелерді орындау туралы талапты қанағаттандырмаған жағдайда, Орталық орындалмаған бөліктегі аталған талапты Кепілгерге қоюға құқылы.

Жұмысты жақсарту және стипендиаттардың мониторингін сапалы жүргізу мақсатында, Халықаралық бағдарламалар орталығы "бұзушылықтарды" анықтау үшін бірқатар шаралар жүргізуде. Қызметтік тергеу нәтижесінде 2019 жылдың 13 мамырында Орталықтың бұрынғы президенті Мелдешов Ж., вице-президенті Алпысбай М., заң департаментінің басшысы Шарамбаев А. тарапынан стипендиаттың барлық міндеттемелерін толық орындауына байланысты жылжымайтын мүлік кепілінен босату туралы хабарлама берілгені анықталды. Яғни, ҚР аумағында бір жыл еңбек қызметін атқарғаннан кейін.

Аталған фактілер анықталғаннан кейін, Орталық бірнеше рет тиісті органдарға Орталықтың бұрынғы лауазымды тұлғаларына қатысты қызметтік жалғандық фактілері бойынша тиісті шаралар қабылдау және кінәлі адамдарды заңда көзделген жауапкершілікке тарту үшін бірнеше рет өтініш жолдады.

2024 жылдың сәуір айында Орталық Қазақстан Республикасының Ұлттық қауіпсіздік комитеті мен Ішкі істер министрлігіне Гавриленко В.-нің нақты орналасқан жерін анықтау мақсатында хаттар жолдады. Қазіргі уақытта Орталық "Болашақ" бағдарламасының шетелдерде жүрген, мемлекет алдындағы шарттық міндеттемелерін орындамаған стипендиаттарды "қайтару" бойынша жүйелі жұмыстар жүргізуде.

Айта кету керек, Орталық стипендиядан айырылған тұлғалардан қаражатты қайтару және шетелде заңсыз жүрген, шарттық міндеттемелерін орындаудан жалтарған стипендиаттарды анықтау бойынша ауқымды және жүйелі жұмыстар жүргізуде. "Болашақ" бағдарламасының 13 мың түлегінің ішінде 1%-дан аз бөлігі оқуын аяқтай алмаған немесе мемлекет алдындағы еңбек міндеттемелерін орындамағандықтан стипендиядан айырылған. Орталық ай сайын мемлекеттік бюджетке шамамен 200 млн теңге қайтарады. 2023 жылы бюджетке 1,9 млрд теңге қайтарылды, ал 2024 жылдың 27 мамырына дейін 716 млн теңге қайтарылды, 43 адам мемлекет алдындағы қарызын толық өтеді.

Сондай-ақ, Орталық кепілдікке қойылған жылжымайтын мүліктен ауыртпалықты мерзімінен бұрын алу фактілері және кінәлі тұлғаларды, оның ішінде Орталықтың бұрынғы қызметкерлерін анықтау қажеттілігі туралы құқық қорғау органдарына 4 рет өтініш бергенін атап өтеміз.

Сонымен қатар, Орталық құқық қорғау органдарына стипендиаттың кепілге қойылған жылжымайтын мүлкінен ауыртпалықтарды мерзімінен бұрын алып тастаудың орын алған фактілері және кінәлі тұлғаларды, оның ішінде Орталықтың бұрынғы қызметкерлерін анықтау қажеттілігі туралы 4 өтініш жолдағанын атап өтеміз.

Орталық бұл істің заң аясында әділ қаралуын қолдайды.