Қазақстан спортқа 775 млн $ бөліп 8 қоламен қайтқан

Мәжіліс депутаты Нартай Аралбайұлы үкімет басшысына сауал жолдап, спорттағы кемшін жайттар туралы мәселе көтерді,- деп хабарлайды newsroom.kz порталы 1bol.kz сайтына сілтеме жасап.

Ол қарапайым халық ішер ас, киер киімге жарымай жүргенде бюджеттің бүйірін теспей сорып отырған саладағы былықтар туралы айтқан.

«Спорт – денсаулық кепілі дейміз әлімсақтан, бірақ Қазақстанның спортына бөлінетін қаражат денсаулықтың емес, бәзбіреулердің шексіз баюының кепіліндей көрінеді маған. Мемлекет басшысы жуырда спортшылармен кездескенде былай деді: «Кәсіби спорттағы жоғары жетістіктің болмағаны мемлекеттен бөлінетін қаражаттың нәтижесіз жұмсаудың, бюджетті жан-жаққа шашудың себебінен» деді Президент. Қазақстан Жоғары жетістіктер спортына бюджеттен 775 миллион доллар бөліп отыр. Мынау не масқара? Халық кедейшіліктің құзына құлап жатқанда спортқа 775 миллион доллар бөлу сау адамның ақылына сия ма?», - деп дабыл қақты депутат.

Ол мұндай қисапсыз қаржының спорттағы жетістік көңілден шықпай жатқан сәтте бөлудің тым артық екенін айтып отыр.

«Ең сорақысы, қисапсыз ақша бөлсек те, жеткен жетістігіміз жоқ. Мысалы, 2021 жылы Токиода өткен Жазғы олимпиада ойындарында Қазақстан құрамасы бар-жоғы 8 қола медаль иеленіп 92 мемлекеттің ішінде 83-ші орын алды. Сонда әлгі 775 миллион долларға жеткен жетістігіміз осы ма? Енді салыстырып айтайын, Жоғары жетістіктер спортына 41 миллион доллар бөлген Нидерланды Токиодағы олимпиадада 10 алтын, 12 күміс, 14 қола медаль алды. Ал Жоғары жетістіктер спортына 46 миллион доллар бөлген Дания Токиода 3 алтын, 4 күміс, 4 қола медаль алды. Біз 775 миллион долларды спортқа бөліп 8 қоламен келдік. Жуырда Қытайда өткен Азия ойындарынан 11 орынмен оралғанымызды және қосыңыз бұған. Бұл бір. Екінші мәселе, Қазақстандағы спортқа жауапты министрлік 180-нен астам спорт түрін ресми тіркеп, оған бюджеттен қыруар ақша бөліп отыр. Соның тек 50-ге жуығы ғана жазғы олимпиада ойындарының тізіміне енген. Қалған 100-ден астам спорт түріне министрлік не үшін бюджеттен ақша бөліп отыр?» - дейді депутат өз сауалында.

Ол салыстырмалы түрде Ұлыбританияның Олимпиада бағдарламасына кіретін тек 15 спорт түріне бюджеттен қаржы бөлетінін айтып отыр. Ал бұл ретте Германия 18 спорт түріне қазынадан ақша береді екен. Көршілес Өзбекстанда тек 17 спорт түріне ғана бюджеттің қаржысын жұмсалып жүрген көрінеді.

«Бізді неге ақша шашпалық? Қазақстан қазынадан ақша беретін 180 спорт түрінің ішінде пенчак силат, спорттық балық аулау, биатл, триатл, петанк, текбол, унифайт, черлидинг дегендер жүр. Бұл атауларды бұрын естігендер бар ма өзі? Айтпақшы, Қазақстанның бюджетінен қаржы бөлінетін және бір спорт түрі бар, «спорт на пилоне» деген. Іздеп қараңыздар, министрлік бұған қалай қаржы бөліп отыр деп жаға ұстайсыздар сосын? Ал ұлттық спорт түрлерін қолдауға 2024 жылға бар болғаны 10 миллион 460 мың теңге бөлу жоспарланған. Өте аз. Мұны қалай түсінуге болады? Ол аздай, Қазақ күресін мазақ қылып турнир ұйымдастырып, оны жаһанға жариялап жүргендер және бар», - дейді депутат.

Бұдан бөлек, туризм және спорт министрлігінің бюджетінде «жеке және заңды тұлғаларға, оның ішінде шаруа, фермерлік қожалықтарды субсидиялауға 54 миллиард теңге қарастырылған көрінеді.

«Министрлік шаруа қожалықтары мен фермерлік қожалықтарға не үшін қаражат бермекші? Бұл сауалды комитет отырысында қойдық, бірақ жауап ала алмадық», - деді депутат бүгін жолдаған сауалында.

Бұдан бөлек, Мәжіліс депутат Нартай Аралбайұлы үкіметке бірқатар ұсыныстар айтып отыр. Оның ішінде:

1. Министрлік бекіткен 180 спорт түрін шұғыл қысқарту қажет. Мемлекет басымдық беретін бағыттарда олимпиадалық, ұлттық, одан кейін, пара және сурдолимпиадалық спорттар қалуы тиіс. Олимпиадалық спорттардың барлығы бірдей   жеміс беріп жатқан жоқ. Сондықтан сараптама жасап, жүлде әкелетін түрлеріне ғана басымдық беру керек.

2. Кәсіби спорт клубтарына берілетін ақшаны шектеу қажет. Мысалы, «Астана» футбол клубы, «Барыс» хоккей клубы, «Астана» баскетбол клубы мен «Астана» велокомандасына жылына «Самұрық-Қазына»-дан 65 миллион доллар бөлінеді. Бұл асып-тасу, түптеп келген ол ақша «Самұрық-Қазына»-ның емес халықтың ақшасы.

3. Легионерлерге бюджеттің есебінен айлық төлеуді тоқтату керек. Неге біз қазынадан шетелдік спортшыны асырауымыз керек. Легионер шақыра ма, оның айлығын спорттық клубтар демеушілердің есебінен төлесін.

4. Жергілік спорт федерациялары тікелей орталыққа бағынуы керек. Әйтпесе қазір әркім білгенін істеп кетті.  Салдарынан нәтиже жоқ.

5. Спорт саласына «мониторинг» деген түсінік енгізу керек. Өйткені құзырлы ведомства аймақтағы жағдайлардан бейхабар, тексеріп те бара алмайды. Аталған ұсыныстарды неғұрлым тез жүзеге асыру қажет. Себебі жуырда Париж Олимпиадасы басталады, сол кезде тағы ұятқа қалмау керек...