Ғылым саласындағы жастар азаюда

2022 жылы ғылыми-зерттеу және тәжірибелік-конструкторлық жұмыстарға (ҒЗТКЖ) ішкі шығын 121,6 млрд теңгені құрады, бұл бір жыл бұрынғыдан 11,2% артық, деп хабарлайды newsroom.kz. Ғылыми-зерттеу және тәжірибелік-конструкторлық жұмыстармен айналысатын ұйымдардың саны 438-ден 414-ке дейін қысқарды. Бұл ретте олардағы қызметкерлер саны 3,9% өсіп, 22,5 мың адамға жетті. Оның ішінде 12 мыңы әйелдер. ҒЗТКЖ жүргізетін ұйымдардың штатында 18 мың зерттеуші маман бар, бұл бір жыл бұрынғыдан 5,4% артық. Оның ішінде 3,9 мыңы ғылым кандидаты, 2,5 мыңы PhD философия докторы, 1,7 мыңы ғылым докторы, 96 мамандық бойынша ғылым докторлар. Өңірлер бойынша саладағы жұмысшылардың басым бөлігі Алматы қаласында: 9,2 мың — бір жыл бұрынғыдан 5,3% артық. Одан кейін Астана (4,3 мың, 9,5% көбейген), Қарағанды (1,3 мың, 12,4% көбейген), Абай (1 мың, 6,1% көбейген) және Шығыс Қазақстан (1 мың, 9,1% көбейген) облыстары. ҒЗТКЖ-мен айналысатын ұйымдар қызметкерлерінің санының жыл сайынғы өсуі ҚР-ның 20 өңірінің 12-де байқалды; тағы 7 өңірде көрсеткіш төмендеді. Ең көп жылдық өсім Қызылорда облысында (22,6%, 293 адамға дейін), ең көп қысқару Атырау облысында (74%, 111 адамға дейін) байқалды. Жоғары білім және ғылым министрі Саясат Нұрбек қазақстандық ғалымдардың қартайып бара жатқанын және олардың орнын толтыру әзірге жеткіліксіз екенін айтты, деп хабарлайды Хабар 24. Оның айтуынша, Қазақстан ғылым жетекшілерінің орташа жасы 59, академиктердің орташа жасы 69. Қазір ғылыммен 20 мыңнан астам адам айналысады. Олардың 40%-ға жуығы жоғары дәрежеге ие. Министрдің айтуынша, бұл ел үшін өте төмен көрсеткіш. ҚР СЖРА Ұлттық статистика бюросының мәліметінше, 2022 жылы жас топтары бойынша елімізде 25 жасқа дейінгі ҒЗТКЖ-мен айналысатын 813 зерттеуші маман болды, бұл бір жыл бұрынғыдан 5% аз. Саладағы тағы 4,5 мың маман 25-тен 34 жасқа дейінгілер (1,5% көбейген), 5,3 мыңы — 35 пен 44 жас аралығында (10,4% көбейген), 3,2 мыңы — 45 пен 54 жас аралығындағылар (10,4% көбейген), 2,6 мыңы — 55-тен 64 жасқа дейінгілер (4,2% көбейген), 1,6 мыңы – 65 жастан асқандар (3,8% көбейген). Мамандардың басым бөлігі жаратылыстану ғылымдары (қызметкерлердің 31,1%-ы), инженерлік жұмыс және технология (23,7%) және гуманитарлық ғылымдар (17,2%) салаларында жұмыс істейді. Тағы 10,4%-ы қоғамдық ғылымдармен, 8,9%-ы медицина ғылымдарымен, 8,6%-ы ауыл шаруашылық ғылымдарымен айналысады.