Қазақстанда ұн өндірушілер бидай тапшылығынан жұмысын тоқтатады

Қазақстанда ұн өндірушілер астық тапшылығынан жұмысын тоқтатады, деп хабарлайды newsroom.kz порталы.

"Қазақстанның ұн тартушылары соңғы екі аптада ішкі нарықта өте төмен астық ұсынумен және бағаның күрт өсуімен бетпе-бет келді. Қазір бидай Т160 мың / тоннаға жетті, бірақ ол да аз. Аймақтардағы диірмендердің 50% - дан 70% - на дейін тоқтап қалды, көбісі дөңгелектермен жұмыс істейді. Ұн тартушылардың айтуынша, қорлар шамамен бір жарым аптаға қалды, содан кейін диірмендер белгісіз мерзімге тоқтайды", - делінген хабарламада.

Мәселе "Атамекен" Ұлттық Кәсіпкерлер палатасында (ҰКП) қайта өңдеушілер мен ауыл шаруашылығы министрлігі өкілдерінің қатысуымен өткен кеңесте талқыланды. Қазақстанның астық өңдеушілер одағының деректері бойынша, бүгінгі күні Қостанай облысында диірмендердің жартысынан көбі, Қарағанды облысында – 15-ке жуығы (жұмыс істеп тұрған 36 диірмен), Солтүстік Қазақстан облысында, Павлодар мен Алматыда – басым көпшілігі жұмысын тоқтатты.

"Біз  екі-үш аптадан бері астық сатып ала алмаймыз отырмыз, ұсыныстар жоқ. Бағасы т142 мың / тонна болды, астық сатылмады, Т150 мың – сатылмады, Т160 мың – сатылмады. Қазір элеватордағы тоннасына Т160 мың бағамен астық жеткізуге тағы да Т8 мың кетеді, Барлығы т168 мың диірменде тұрады. Шикізаттың осындай құны кезінде ұнның өзіндік құны Т224 мыңды құрайды, тиісінше, біз оны Т235 мың бойынша сататын боламыз, яғни ұнның айтарлықтай қымбаттайтынын есте ұстаған жөн. Бұл сөзсіз өсім, өйткені шикізат біздің өзіндік құнымыздың 85% - ын алады",-деді астық өңдеушілер одағының вице-президенті Талғатбек Әлихан.

Бірақ оның айтуынша, басты мәселе - астық жоқ. Басқа ұн тартушылар да осылай дейді, Ауыл шаруашылығы министрлігінен бидай экспортын жабуды және барлық қорларды түгендеуді талап етеді.

"Бұған дейін ішкі нарықтағы бағалар қазақстандық ұн тартқыштар пайдаланған арзан ресейлік бидайды әкелу есебінен тежелген болатын. Енді Ресей өз астығының экспортын толығымен жапқаннан кейін диірмендер тоқтай бастады", - делінген хабарламада.

Ұлттық статистика бюросының мәліметінше, 1 наурыздағы жағдай бойынша Қазақстанда 5,9 млн тонна азық-түлік бидайы болған. Бірақ диірмендер бұл деректерге күмән келтіреді.

"Біз аймақтардағы барлық ұн өндірушілерімізден барлық астық иелеріне қоңырау шалып, осы астықтың бар-жоғын сұрауды сұрадық. Өкінішке орай, бірде-бір аймақта статистика растайтын деректер осы сауалнама көрсеткен деректермен мүлдем сәйкес келмейді. Кейбір өңірлер бойынша алшақтық кем дегенде екі есе деген сезім бар. Бұл бізді алаңдата алмайды. Бұл тұрғыда үкімет шешімі үшін жүргізуге шектеу шаралары", - деді мемлекет басшысы кеден Одағы Қазақстанның астықты қайта емдеушілер Евгений Ганн.

Сонымен қатар, астық өңдеушілер үшін Үкімет бидай экспортына квоталармен бірге екі айда 300 мың тонна ұн шығаруды да шектеуді ұйғарды. Ганн атап өткендей, сала шектеусіз тез қысқаруда: соңғы төрт жылда қазақстандық ұн экспорты 1 млн тоннаға немесе 2017-2018 жылдары әкетілетін көлемнің 42% - ға төмендеді. Сонымен бірге қайта өңдеу кәсіпорындарының саны да қысқаруда. Осыған байланысты ұн тартушылардан 15 сәуірден бастап енгізу жоспарланып отырған ұн экспортына шектеулерді алып тастауды, толық тыйым салу немесе экспорттық бажды енгізу жолымен астық әкетуді қатаңдатуды, сондай-ақ астық өңдеуді қолдау бойынша басқа да шараларды қабылдауды сұрайды. Өз кезегінде ауыл шаруашылығы министрлігі белгіленген квоталар соңғы үш жылдағы астық пен ұн экспортының орташа мәндеріне сәйкес келеді деп мәлімдеді. 2019-2021 жылдар аралығындағы сәуір мен мамыр айларында барлығы 845 мың тонна бидай мен 218 тонна ұн экспортталды.

"Квота 1 млн тонна бидай мен 300 мың тонна ұнды Тарихи көлемде жөнелту үшін жеткілікті. Бұл квоталаудың мақсаты-көршілес нарықтардағы сұраныстың артуы аясында астық нарығындағы екі негізгі ойыншының – Ресей мен Украинаның құлауына байланысты астық пен ұнды дүрліктіріп әкетуге жол бермеу. Бізге Түркиядан, Пәкістаннан импорттаушылар келіп жатыр. Дәстүрлі түрде арпа тиеген Иран 2 млн тоннаға дейін бидай сатып алуды жоспарлап отыр. Осының аясында Кәсіпкерлерге жоғары бағамен сату тиімді болатыны түсінікті, соңғы кезекте сіз азық - түлік қауіпсіздігі мен ішкі нарықты молықтыру туралы ойланасыз", - деді АШМ егін шаруашылығы департаментінің директоры Азат Сұлтанов.

Оның айтуынша, Үкімет астықты түгендеу туралы ұсынысты қолдайды, премьер-министр тиісті тапсырма берді. Тексеруді АШМ Ұлттық статистика бюросымен бірлесіп, жергілікті атқарушы органдарды тарта отырып жүргізеді.  

Тілші балам