Бірегей институт: Қазақстан халқы ассамблеясының ел бірлігіндегі рөлі қандай?

Қазақстан Тәуелсіздігінің 30 жылдығы қарсаңында Қазақстан халқы ассамблеясының татулыққа, бірлік пен келісімге қосқан үлесін атап өткен жөн. Мемлекетіміз осы үш тұғырға негізделген. Гумилев атындағы ЕҰУ саясаттану кафедрасының профессоры Наталья Калашникованың айтуынша, ҚХА Қазақстандағы қоғамдық келісім мен ұлттық бірлікті нығайтудың бірегей институты және құралы болып есептеледі.

«Қазақстан халқы ассамблеясын құру бастамасы Тұңғыш Президент – Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевқа тиесілі. Сонау 1992 жылы Алматыда өткен «Рухани келісім форумында» этномәдени қауымдастықтың қоғамдық пікір жетекшілерімен түрлі кеңестер жүргізе бастады. Ал 1995 жылы 1 наурызда Қазақстан Республикасы Президентінің жанынан консультативтік-кеңесші орган құру туралы жарлыққа қол қойылды. Бұл өте маңызды кезең болды, өйткені тәуелсіздіктің алғашқы жылдары қиын болды. Осы кезде ұлтаралық қатынастар саласы жіті назар аударуды талап етті. Өйткені барлық жерде қақтығыстар, тіпті соғыстар пайда болды. Зайырлы одақтың ыдырауының өзі де психологиялық тұрғыдан адамдардың көңіл-күйіне қатты әсер етті, - дейді Каалашникова.

Сондықтан да қазақстандық ерекшеліктерді ескере отырып, қоғамдық келісімнің әмбебап, бірегей үлгісі қажет болды. Ал 1995 жылы Қазақстан Республикасының Конституциясы қабылданған кезде бірінші тараудың бірінші бөлімінде өте маңызды конституциялық қағидалар бекітілді. Олар: қоғамдық келісім мен саяси тұрақтылықты сақтау. ҚХА этносаралық қатынастар саласындағы 11-ден астам стандарт бекітілген қоғамдық консультативтік органнан конституциялық мәртебе алды. Сондықтан ҚХА-ның әлемдік тәжірибеде баламасы жоқ – әртүрлі елдерде ұлттық саясаттың өзіндік үлгілері бар. Бірақ дәл осындай нақты тексерілген, қоғамдық келісімді нығайтудағы дәйекті саясат ешбір мемлекетте кездеспейді. Бүгінгі таңда қоғамда болып жатқан нақты жағдайларды – індеттерді, дағдарыстарды ескере отырып, ҚХА қоғамдық келісімді нығайтуда ғана емес, мемлекетіміз белгілеп отырған реформаларды жүргізуде де маңызды рөл атқарады, - дейді ол. Мәселен, Президент Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаевтың «Естіуші мемлекет» тұжырымдамасы бұрын-соңды болмағандай қоғамымыздың барлық құрылымдарымен және әлеуметтік топтарымен кері байланыс орнатудың маңыздылығын көрсетеді. Бұл жерде мәдени бірлестіктердің өкілдерінің саяси шешімдер қабылдау үдерісіне және мемлекетті басқаруға қатысуы өте маңызды екеніне сенімді. Калашникова Елбасының «Мемлекеттіктің жеті тұғыры» және «Тәуелсіздік тағылымы» атты екі еңбегінің маңыздылығын атап өтті. Оларда бүкіл Қазақстан халқы тәуелсіздік жылдарында жинақтаған әлеуетті сақтаудың барлық қиындықтары, кезеңдері мен жауапкершіліктері нақты көрсетілген, - деді ол. Өз кезегінде Қазақстан халқы Ассамблеясының мүшесі, «Қазақстан ұйғыр жастары одағы» бірлестігінің төрағасы Рустам Кайрыевтың айтуынша, біз мемлекетіміз үшін айтулы датаның табалдырығын аттадық, бұл – Қазақстан Республикасы Тәуелсіздігінің 30 жылдығы.

« Инновациялық ілгерілеудің, экономикалық дамудың, бейбітшілік пен келісімнің 30 жылының артында және жоғарыда айтылғандардың бәрі де алдымызда тағы күтіп тұр. Тәуелсіздіктің 30 жылы бүкіл әлемге бірлік пен келісімнің арқасында табысты елді тез құруға болатынын көрсетті, жас ұрпақтың өкілі ретінде жастардың үлгісі арқылы айтқым келеді. Қазақстанның Тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Әбішұлының жастарды дамыту, олардың тәрбиесі, заман талабына сай, сана-сезімін арттыру, бәсекеге қабілеттілігін арттыру жөніндегі бастамалары да озық ғасырдан қалыспай келе жатыр. Кейбіреулер жастарды дамыту бағдарламалары сәтсіздікке ұшырады ма, жоқ па? Ал талқылайтын не бар? Деген сынды сұрақтарды ешқандай статистика мен фактілерді зерттемеген адамдар көтеріп отыр, мысалға 2019 жылдың деректерін алайық. Жас халықтың сауаттылық индексі бойынша Қазақстан 155 елдің ішінде әлемде 15-орында», - дейді ол.

Оның айтуынша, жастардың білім деңгейі бойынша еліміз осы кезеңде Швейцария, АҚШ, Норвегия, Финляндия сияқты елдерді басып озып, рейтингте 9-орынға жайғасты.

«Ал бұл ертегі емес, шындық. Жүйе жұмыс істейді, біз дамып жатырмыз.Қазіргі жас қазақстандықтардың IQ деңгейі қаншалықты жоғары? Біз болашаққа қараймыз, стартаптарды өзіміз ойлап табамыз, біз оларды монетизациялай аламыз. Осылайша, жаңа экономика қалыптасуда, бұл  Елбасы айтып отырған, қазіргі Президентіміз айтып отырған экономика – цифрлық экономика. Қазақстандағы ең танымал 10-20 цифрлық жобаны қараңыз, олардың меншігінде 35-ке толмаған өкілдер бар немесе олар басқаруда отырады, активтерді иеленбейді», - дейді Рустам Кайрыев.

Жас қазақстандықтар NASA, Tesla, Google, Boeing және басқа да көптеген жаһандық компанияларды бағындыруда, онда біздің жас жігіттер әзірлеушілер ретінде жетекші орындарды иеленеді.

Олардың өздеріне қандай жауапкершілік жүктеп жатқанын елестетіп көріңізші? Бұл ішкі нарықта монополист болу үшін жарыс емес, бұл біздің жастардың халықаралық бәсекеге қабілеттілік орбитасына шығуы. Осыдан 20-30 жыл бұрын артқа оралсақ, бұл арман ғана болды.Осынау прогрессивті үрдістің қозғаушы күші бар, ол – осы 30 жылдың ішінде құрылған бүкіл қазақ қоғамының татулығы мен бірлігі. Олар Тәуелсіздік таңы атқан шақта еліміздің табысты дамуы үшін келешек ұрпақтың дамуының маңыздылығын түсініп, бар күш-жігерін аямады. Ал бүгінде Қазақстанның татулық пен бірлік өрісінде құрылуының арқасында бізде қуатты республика, ынтымағы берік халық бар, - деді ол.